5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre, işten ayrılan her bir sigortalı için sigortalı işten ayrılış bildirgesi düzenlenmesi ve bu bildirgelerin SGK’ya internet kanalıyla gönderilmesi gerekmektedir.
Sigortalıların hizmet akdinin sona ermesi (işten ayrılmaları) halinde, bu durumun, sigortalının işten ayrıldığı tarihten itibaren en geç 10 gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerekmektedir. 10 günlük süre, sigortalının işten ayrıldığı tarihi takip eden günden itibaren başlatılmaktadır.
İşten ayrılış bildirgesinin verilmesi gereken yasal sürenin son gününün resmi tatile rastlaması halinde bildirge resmi tatili izleyen ilk iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verildiği takdirde, yasal süresi içinde verilmiş sayılmaktadır.
Örneğin, 06.05.2014 tarihinde işten ayrılan bir sigortalı için işten ayrılış bildirgesinin en geç 16.05.2015 tarihine kadar Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi gerekirken, 16.05.2015 tarihinin Cumartesi gününe, 17.05.2015 tarihinin Pazar gününe rastlaması nedeniyle en geç 18.05.2015 Pazartesi gününe kadar Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi halinde, yasal süresi içinde verilmiş sayılacaktır.
İşverenler, sigortalı işten ayrılış bildirgesini SGK’ya e-Sigorta kanalıyla, elektronik ortamda göndermek zorundadırlar. Bu nedenle işten ayrılış bildirgesi kuruma yasal süresi içinde olsa bile elden veya posta kanalıyla gönderildiği takdirde, idari para cezası ile karşılaşacaktır.
Sigortalı işten ayrılış bildirgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna yasal süresi dışında, yani on günlük süre geçirildikten sonra verilmesi halinde, aylık asgari ücretin onda biri tutarında (2015 Yılı için 120,15-TL)idari para cezası uygulanmaktadır.
Diğer taraftan, sigortalı işten ayrılış bildirgelerinin yasal verilme süresinin sona erdiği tarihten itibaren otuz gün içinde işverenler tarafından kendiliğinden verilmiş olması ve tebliğ tarihinden itibaren on beş (15) gün içinde ödenecek olması halinde, tebliğ edilen ceza tutarının dörtte birinin, dörtte üçü ödendiği takdirde, kalan kısım pişmanlık indirimi ve erken ödeme indirimi olarak terkin edilmektedir.
Sigortalı işten ayrılış bildirgesi, kurumun web sitesindeki (www.sgk.gov.tr) “E-SGK” başlığı altındaki “Diğer Uygulamalar” linkinin içinde yer alan “Sigortalı İşe Giriş ve İşten Çıkış Bildirgesinin karşısındaki, “Hizmet Akdi İle Çalışanlar” seçeneğinin altındaki bölüm seçilip sisteme giriş bilgileri girildikten sonra gönderilebilmektedir. (https://uyg.sgk.gov.tr/SigortaliTescil/jsp/istenAyrilis.jsp )
İşten ayrılış bildirgesinin düzenlenmesi sırasında sigortalının, Meslek adı, Belge Türü, Son iki aya ilişkin prim ödeme gün sayısı ve kazanç tutarı, Ay içinde İşe giriş (varsa) İşten Çıkış Tarihi, Eksik gün Sayısı ve Eksik Gün Nedeni ile İşten ayrılış nedeni ve Adres bilgilerinin sisteme girilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, hizmet akdi sona eren sigortalıların işsizlik ödeneğinden yararlanabilmeleri için sigortalının hizmet akdinin 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde sayılan hallerden biri ile sona ermiş olması gerekmektedir.
Dolayısıyla, hizmet akdi 4447 sayılı Kanunun 51inci maddesinde sayılan hallerden biri ile sona ermemiş sigortalıların, anılan kanunda öngörülen diğer şartları sağlamış olsalar dahi, işsizlik ödeneğinden yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır.
4447 sayılı Kanunda öngörülen diğer şartları sağlamış olan sigortalılar için, işten ayrılış nedeni olarak,
04. Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi
05. Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi
12. Askerlik (İşsizlik ödeneği askerlik dönüşü alınabilir.)
15. Toplu işçi çıkarma
17. Çalıştığı işyerinin kapanması
18. İşin sona ermesi
23. İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih
24. İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih
25. İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih
27. İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih
28. İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih
31. Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih
32. 4046 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih
33. Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi
34. İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih
kodlarından birinin seçilmesi halinde, bu sigortalıların kanunda öngörülen diğer şartları da sağlamış olmaları kaydıyla, işsizlik ödeneğinden yararlanmaları mümkündür.
Buna karşın, işten ayrılış nedeni olarak yukarıda belirtilen nedenler dışında bir neden seçilmesi halinde, iş akdinin 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde sayılan nedenler dışında sona erdiği kabul edilerek, sigortalı işsizlik ödeneğinden yararlandırılmamaktadır.