Kolay okunması amacıyla anonim şirketlerde hisse devri hakkında dikkat edilmesi gereken konu başlıklarını sıra numarası ile aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.
(İncelememiz halka açık olmayan anonim şirket hisselerini içermektedir.)
Anonim Şirketin hisseleri basılmış mı veya ilmühaber çıkarılmış mı?
Bu konunun incelenmesi önemlidir. Zira anonim şirket hisseleri basılı (veya ilmühaber çıkarılmış ise) arkasına “….. kişisine hisseleri devir ve temlik ettim” cirosu ile hisselerin devri sağlanmalıdır.
Anonim Şirketin yönetim kurulu kararı ile devir anında devre onay ve pay devrinin şirket pay defterinde işlenmesi kararı alınmalıdır.
Devri tamamlayan ikinci merasim şirket yönetim kurulunun pay sahibinin yaptığı pay devrini onaylamasıdır. TTK m. 491/1 uyarınca bedeli tamamen ödenmemiş nama yazılı paylar, ancak şirketin onayı ile devrolunabilir; meğerki, devir, miras, mirasın paylaşımı, eşler arasındaki mal rejimi hükümleri veya cebrî icra yoluyla gerçekleşsin. Böyle bir durumda yönetim kurulunun devri onayladığına dair karar olmadan şirkete başvurulduğunda çeşitli gerekçelerle şirket yönetim kurulu yapılan pay devrini tanımayabilir. (Şirketin ana sözleşmede yazılı sebepler veya devre konu payların bedellerinin tamamen ödenmemesi hallerinde olduğu gibi TTK’dan doğan sebepler sebebiyle devre rağmen Şirket ortağı olamama gibi durumlarla karşılaşılması mümkündür)
Anonim Şirket’in sermayesinin tamamı ödenmiş mi?
Bu konunun da incelenmesi gereklidir. Borç varsa payları alan bu borcu da devralmış olur. Şirket yönetim kurulu bu borcun ödenmesi hakkında bir karar alır ise bu borcun şirkete payları devralan tarafından ödenmesi gerekecektir. Ayrıca Şirket yönetim kurulu diler ise bu borcun ödenmemesi halinde ödenmeyen payları satılması gibi bazı haklara sahip olduğu da unutulmamalıdır.
Payları devraldığınız kişinin Şirketten alacağı var mı?
Bu konunun da incelenmesi gereklidir. Devreden Şirket’e borç vermiş ise bu alacağını Şirketten isteyebilir. Bu konuyu çözmek için en uygun çözüm hisse devir sözleşmesinde Devreden kişinin Şirketten bir alacağının olması halinde bu alacağının da hisseleri alan kişiye devir ve temlik edildiğine dair bir madde eklenmesi olacaktır.
Hisseleri devir alınacak şirketin bilançoları ve sonradan çıkacak borçlar.
Hisseleri devir alınacak şirketin mali durumu devir öncesi incelenmelidir. İnceleme yapılıp hisse bedeli belirlenmelidir. Her halükarda hisse devir sözleşmesinin Ekine devir tarihi itibari ile şirketin ara bilançosu eklenmeli ve bu Ekte bulunan bilançodan sonra ortaya çıkacak çek, senet, taahhüt vs borçlardan dolayı Satıcıya rücu edileceğine (devir bedeli ödemesi vade ile yapılacaksa ayrıca takas ve mahsup hakları da yazılmalı) dair hüküm eklenmelidir.
Hisseleri devir alınacak şirketin Maliye ve SGK dan borçsuzluk belgeleri alınmalıdır.
Bu temiz kağıtları alınmaz ise ilerde çıkacak Maliye ve SGK borçlarından dolayı payları devralacak kişinin başı ağrıyabilir.
Hisseleri devir alınacak şirketin hukuki ihtilaf raporu istenmeli ve devir sözleşmesi eklenmelidir.
Aksi halde kaybedilecek davalar sebebiyle beklenmedik sorunlar ortaya çıkacaktır. Bu rapor ayrıca şirket paylarının devir bedeli belirlenirken dikkate de alınmalıdır. Rapor dışında çıkacak sorunlarda satıcıya rücu edileceğine dair devir sözleşmesine madde eklenmesi uygun olacaktır.
Hisseleri devir alınacak şirketin sözleşmeleri, müşteri durumu ve Personelin iş mevzuatına göre hakları da incelenmelidir.
Aksi halde ilerde sorunların çıkma ihtimali olabilecektir. Bu inceleme ayrıca şirket paylarının devir bedeli belirlenirken dikkate de alınmalıdır. Yapılacak bu incelemelerin devir sözleşmesi ekinde yer alması ve başkaca sözleşmelerin çıkması halinde satıcıya rücu hakkının olduğunun yazılması uygun olacaktır.
Bir şirket özellikle müşteri portföyü sebebiyle alınacaksa Şirketin o müşteriyi kaybetme durumuna karşın sözleşmeye hüküm eklenmesi uygun olacaktır.
Özellikle X müşterisinin 12 ay veya 18 ay süre ile kaybedilmesi hali karşısında kaybedilecek müşteri cirosuna uygun tarafların da makul görebileceği bir cezai şart maddesi eklenmesi uygun olabilir. Aynı şekilde vadeli bir ödeme yapılacaksa mahsup hakkının da değerlendirilmesi bu noktada önemli olacaktır.
Şirketin pay defteri, yönetim kurulu karar defteri, genel kurul defterleri, ana sözleşmesi ve değişiklikleri ile mal varlıklarının durumu da devir öncesi incelenmelidir.
Aksi halde ilerde sorunların çıkma ihtimali olabilecektir.
Şirketin yönetim kurulu ve temsil ve ilzam yetkileri (şirketin imza yetkilileri) konusu devir öncesi değerlendirilmelidir.
Payları Devralan kişinin Şirket Yönetim Kurulunda yer alması ve imza yetkisi sahibi olması durumu alınacak pay oranının yüzdesi de dikkate alınarak devir öncesi görüşülmeli ve ona göre karar verilerek devir anında bu konuların da aynı anda çözüme kavuşturulması faydalı olacaktır. Şirketin %100’ü devir alınacaksa ayrı %50’si alınacak ise ayrı veya başka bir oranda hisse devri olacak ise ayrı değerlendirme yapılmalıdır.
Devre konu paylar hakkında daha önce teminat, rehin, haciz gibi bir tasarrufun konusu olup olmama konusu incelenmelidir.
Aksi halde ilerde sorunların çıkma ihtimali olabilecektir.
İcradan anonim şirket hissesi alınırken dikkatli olunmalıdır.
Son dönemde anonim şirket sahiplerinin hisseleri borçları sebebiyle haczedilmekte ve icra marifetiyle bu hisseler satışa çıkarılmaktadır. Çok özel bir durum olmadığı sürece bu tür ihalelere girmeden önce çok dikkatli olunmalı ve derin araştırmaların yapılması uygun olacaktır.
%50’nin altında anonim şirket hissesi alınacaksa dikkat edilmesi gereken konular.
Özellikle devralan kişinin Şirket Yönetim Kurulunda temsil edilmesi istenmesi halinde ana sözleşme değişikliği ile alınacak payların şirket yönetim kurulunda asgari x sayıda temsilci atama hakkı olduğu konusunun şirket ana sözleşmesine eklenmesi uygun olacaktır aksi halde bu şansınız olmayabilecektir.
Aynı şekilde %50’nin altında örneğin %xx sayıda şirket hissesi alınacak ise sermaye artırımlarına karşı dikkat edilmeli. Alınacak payların sahibinin onayı olmaksızın sermaye artırımının yapılamayacağına dair ana sözleşmeye madde eklenmesi konusu değerlendirilmelidir.
Devredenin rekabet etmemesi gereken haller konusu incelenmelidir.
Özel meslek ve işlerde devredenin Şirket ile kuracağı başka bir şirket üzerinden rekabet etmesi devir alınan şirketi zor durumda bırakabilir. Bu durumun şirket paylarının devir bedeli pazarlığı sırasında değerlendirilmesi veya sözleşme ile belli bir süre (örneğin 2 yıl) özellikle tek tek yazılmış ana iş kolunda rekabet etmeme şartı taahhüdü alınması ve ihlal edilmesi halinde sözleşmede yazılacak bedel kadar cezai şart talep edileceği konusu değerlendirilmelidir.
Kaynak:https://turhanturhan.com/