2025 Yılında Tutulacak Ticari Defterler ve Tasdikleri

 

Mükellefiyete Göre Tasdik Ettirilecek Defterler

 

1. Gelir Vergisi Mükellefleri İçin

 

1)-Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler (Gerçek Kişiler);

1. Yevmiye Defteri (e defter)
2. Defteri Kebir (e defter)
3. Envanter Defteri

 

 

2)-Kollektif ve Komandit Şirketler

1. Yevmiye Defteri (e defter)
2. Defteri Kebir (e defter)
3. Envanter Defteri
4. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri (Ticari Defter Tebliği Madde -5/2)

 

 

3)-İşletme Esasına Göre Tutulacak Defter;

 

1. İşletme Defteri - Defter Beyan Sistemi (DBS)

 

13.12.2017 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan VUK 486 Seri numaralı Genel tebliğine göre; 01.01.2019 Tarihinden itibaren İşletme Defteri notere tasdik ettirilmeyecek, GİB Web sayfası üzerinden “Defter-Beyan” sisteminden elektronik ortamda tutulmaktadır.                      

 

 

4)-Serbest Meslek Erbabının Tutacağı Defter;

 

1. Serbest Meslek Kazanç Defteri - Defter Beyan Sistemi (DBS)

 

13.12.2017 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan VUK 486 Seri numaralı Genel tebliğine göre; 01.01.2019 Tarihinden itibaren Serbest Meslek Kazanç Defteri notere tasdik ettirilmeyecek, GİB Web sayfası üzerinden “Defter-Beyan” sisteminden elektronik ortamda tutulmaktadır.

 

 

5) Gerçek Usule Tabi Çiftçilerin Tutacağı Defterler

 

Çiftçi İşletme Defteri: Zirai işletme hesabı esasına göre kazancı gerçek usulde tespit olunanların (çiftçiler) tutmuş oldukları defterdir.

 

13/12/2017 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan VUK 486 Seri numaralı Genel tebliğine göre; Çiftçi İşletme Defteri GİB Web sayfası üzerinden Defter-Beyan Sisteminde Elektronik ortamda tutulacaktır.

 

Çiftçiler, diledikleri takdirde Çiftçi İşletme Defteri yerine BİLANÇO esasına göre de defter tutabilirler. (GVK Md.59)

 

 

Defter Beyan Sistemi

 

Başvuru: Defter-Beyan Sistemini İLK DEFA kullanmaya başlayacak olan mükellefler takvim yılından önceki ayın son gününe (31/Aralık) kadar (bu gün dahil) www.defter beyan.gov.tr adresi üzerinden veya gelir vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesi aracılığıyla başvuru yapmaları gerekmektedir.

 

Defter Beyan Sisteminde tutulan defterlerin açılış ve kapanış onayı

 

1. İlk defa veya yeniden işe başlama ile sınıf değiştirme hallerinde kullanmaya başlamadan önce,

 

1. İzleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları ise defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk gününde

 

GİB tarafından elektronik olarak yapılır.

 

Açılış onayı Vergi Usul Kanun’da öngörülen tasdik hükmündedir.

 

Defter-Beyan Sistemi kullanmakla yükümlü olan mükelleflerden defter tutmak zorunda olanların kâğıt ortamında tuttukları defterlerin hukuki geçerliliği bulunmamaktadır.

 

Defterlere ait oldukları takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar, Başkanlık tarafından elektronik ortamda kapanış onayı yapılır.

 

 

1. Kurumlar Vergisi Mükellefleri İçin

 

1. Anonim Şirketler
   1. Yevmiye Defteri (e defter)
   2. Defteri Kebir (e defter)
   3. Envanter Defteri
   4. Damga Vergisi Defteri
   5. Yönetim Kurulu Karar Defteri
   6. Pay Defteri
   7. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri

 

Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1)

 

 

1. Limited Şirketler
   1. Yevmiye Defteri (e defter)
   2. Defteri Kebir (e defter)
   3. Envanter Defteri
   4. Pay Defteri
   5. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
   6. Kullanılması halinde Müdürler Kurulu Karar Defteri

 

Limited şirketlerde halen kullanılmakta olan ortaklar kurulu karar defterlerinde yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla, genel kurul toplantı ve müzakere defteri olarak kullanılmaya devam olunabilir. (Ticari Defter Tebliği Geçici Madde -3/2)

 

Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1)

 

 

Limited Şirket Müdürler Kurulu Defteri Hakkında Açıklama

 

Bu defterin tutulması zorunlu değildir. Bu defteri tutmak istemeyenler; Limited şirkette aldıkları kararları genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydetmek zorundadırlar. Limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunun şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilebileceği gibi ayrı bir müdürler kurulu karar defteri de tutulabilir.

 

Müdürler kurulu karar defterinin tutulması halinde açılış ve kapanış onayları dahil olmak üzere yönetim kurulu karar defterine ilişkin hükümler uygulanır. Kararların genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilmesi halinde Ticari Defterler Tebliğinin 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hususların yazılması zorunludur. Ayrı bir müdürler kurulu karar defteri 3 tutulması halinde müdür veya müdürler kurulu kararları genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilemez.

 

E-Deftere Tabi Olanlar;

 

E- deftere tabi olan mükellefler; Yevmiye ve Defteri Kebir defterleri dışında, tutmak zorunda oldukları diğer defterleri kağıt ortamında notere tasdik ettirmek ve tutmak zorundadırlar.

 

 

Dernek Ve Vakıfların İktisadi İşletmelerinin Tutacağı Defterler

(Ticari Defter Tebliği Md.5/4)

 

1. Yevmiye Defteri
2. Defteri Kebir
3. Envanter Defteri

 

Bu konuda Maliye Bakanlığı açıklaması beklenmektedir. Ancak dernek ve vakıflara bağlı iktisadi işletmelerin yevmiye defteri ve kebir defterlerinin e-Defter zorunluluğu kapsamında olduğu değerlendirilmektedir.

 

Kooperatiflerin Tutacağı Defterler

 

1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'na göre kurulan kooperatifler ile bunların üst kuruluşları aşağıdaki defterleri tutacaktır.

 

1. Yevmiye Defteri (e defter)
2. Defteri Kebir (e defter)
3. Envanter Defteri
4. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
5. Yönetim Kurulu Karar Defteri
6. Pay Defteri

 

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 124. maddesi uyarınca, kooperatifler ticaret şirketi olarak değerlendirilmekte olup 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 89. maddesine göre kooperatiflerin muhasebe düzenine ilişkin esaslar Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenir ve Vergi Usul Kanunu’na uygun olmalıdır.

 

Vergi Usul Kanunu’nun 177. maddesine göre bilanço esasına göre defter tutan kooperatifler, e-Defter geçiş zorunluluğu kapsamında değerlendirilmektedir.

 

 

Yukarıda sayılanlar dışında ihtiyaç halinde tutulması gereken Diğer Defterler

 

İmalat defteri, Kombine imalatta imalat defteri, Bitim işleri defteri, Yabancı nakliyat kurumlarının hâsılat defteri, Ambar defteri ve Çiftçi İşletme defteri. Anonim şirketler ile Damga Vergisi Sürekli mükellefiyetti olanlar Damga Vergisi Defteri,

 

 

Defterlerin Tasdik Zamanı

 

Gerek VUK Md.221 gerekse TTK Md.64 hükümlerine göre elektronik defterler ve Defter Beyan Sistemi (DBS) hariç:

 

1. Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda (Normal hesap dönemleri için Aralık Ayı Sonuna Kadar );

 

1. Hesap dönemleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda;

 

1. Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde;

 

1. Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.

 

1. Anonim Şirketler, Limited Şirketler, Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler ve Kooperatiflerin İlk kuruluşunda kullanmak zorunda oldukları ticari defterleri ticaret sicilinde onaylatılmaktadır.

 

 

Tasdik Yenileme ( Ara Tasdik )

(Vuk Md. 222 Ve Ticari Defter Tebliği Madde 17-18)

 

Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar.

 

Tasdike tabi defterlerin, hesap dönemi bitmeden dolması ya da yıl içinde diğer bazı nedenlerle yeni defter kullanmaya zorunlu kalınması halinde, bu defterlerin kullanılmaya başlanılmadan önce tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Diğer deyişle defterlerin dolması halinde, yeni defterlerin en geç on gün (10) içinde tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Çünkü gerek VUK, gerekse TTK, kayıtların on günden fazla geciktirilmesini kabul etmemiştir.  

 

 

Ara Tasdik (Tasdik Yenileme) Yapılabilecek Defterler

 

1. Envanter defteri
2. A.Ş Yönetim Kurulu Karar Defteri, ( Ara tasdik yapılmasan önce kapanış onayı yaptırılması gerekir.)
3. Kullanılması halinde Damga Vergisi Defteri

 

 

Kapanış Onayı (Tasdiki ) Yapılacak Defterler

(TTK MD 64/ 3, 5 )

 

1. Bilanço esasına göre defter tutan Tüm Mükelleflerin Yevmiye Defteri, (İzleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar normal hesap dönemleri için son kez 2025 Haziran Ayı Sonu)

 

1. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Karar Defteri,

(İzleyen faaliyet döneminin birinci ayının sonuna kadar normal hesap dönemleri için Ocak Ayı Sonu)

 

Yukarıdaki defterler dışındaki defterlerin kapanış tasdiki yaptırılmaz.

 

E-Defter Tutanlar; Yevmiye ve Defteri Kebir Dışındaki Defterleri Notere Tasdik Ettireceklerdir.

 

 

Elektronik Defter ve Tasdiki

 

Elektronik ortamda defter tutulmasına olanak sağlayan 1 Sıra Nolu Elektronik Defter Genel Tebliği 13.12.2011 tarihli 28141 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

 

Bu Tebliğde, defterlerini elektronik ortamda oluşturmak, kaydetmek, muhafaza ve ibraz etmek isteyen gerçek ve tüzel kişilerin sağlaması gereken şartlar ve prosedürler belirlenmiştir.

 

Şartları yerine getiren mükelleflerin, e-defter uygulamasından yararlanmaları ve yevmiye defteri ve defteri kebiri elektronik ortamda tutmaları mümkündür.

 

Sıra Nolu Elektronik Defter Genel Tebliği ile; bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin 01.01.2025 tarihinden itibaren e-defter uygulamasına geçmek zorunda oldukları açıklanmış ve gelir vergisi mükellefleri ile diğer mükelleflerin defter ve berat dosyalarını oluşturma, NES veya Mali Mühürle imzalama/onaylama ve Başkanlık onaylı berat dosyalarını alma süreleri yeniden belirlenmiştir. Buna göre;

 

• Bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olan tüm mükellefler 01.01.2025 tarihinden itibaren elektronik defter uygulaması kapsamına alınmıştır.

 

• İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmak isteyen mükellefler 01.01.2025 tarihinden itibaren elektronik defter kapsamına alınmıştır.

 

• Elektronik defter zorunluluğu ve defter beyan sistemi kapsamı dışında kalan mükellefler isteğe bağlı olarak elektronik defter uygulamasına geçemeyeceklerdir.

 

• 01.01.2025 tarihinden itibaren özel hesap dönemi, yeni işe başlama, yeniden işe başlama, sınıf değişikliği, yeni bir mükellefiyete girme ve vergi muafiyetinin kalkması gibi özellikli durumlarda; ihtiyari ya da zorunlu olarak bilanço esasına göre defter tutacak mükellefler; işe başlama, sınıf değiştirme, yeni mükellefiyete girme ve muaflıktan çıkma tarihinden itibaren elektronik defter uygulamasına geçmek zorundadır.

 

Elektronik Defter Oluşturma Ve Onay Süreleri

 

e-Defter Ve Berat Dosyalarını Aylık Yükleyenler;

 

• Gelir vergisi mükellefleri bakımından ait olduğu ayı takip eden dördüncü ayın 10. günü sonuna kadar,

 

• Diğer mükelleflerde ilgili olduğu ayı takip eden dördüncü ayın 14. günü sonuna kadar

 

E-Defter Ve Berat Dosyalarının Hesap Dönemlerinin Son Ayına Ait Olduğu Durumlarda;

 

• Gelir vergisi mükelleflerinde gelir vergisi beyannamesinin verileceği ayı takip eden ayın 10. günü sonuna kadar,

 

• Diğer mükelleflerde kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği ayı takip eden ayın 14. günü sonuna kadar

 

Geçici Vergi Dönemlerinde;

 

• Her geçici vergi dönemi için, ilgili geçici vergi beyannamesinin verileceği ayı takip eden ayın 10. günü sonuna kadar,

 

• Geçici vergi döneminde, gelir vergisi mükellefleri için geçici vergi beyannamesinin verileceği ayı takip eden ayın 10. günü, diğer mükellefler için 14. günü sonuna kadar

 

olarak değiştirilmiştir.

 

 

Elektronik defter tutanlar için hesap döneminin ilk ayının beratının alınması açılış onayı, son ayının beratının alınması ise kapanış onayı yerine geçmektedir.

 

Uygulamadan yararlananlar, aylık dönemler itibarıyla oluşturdukları elektronik defterler için, berat almak ve bunları istenildiğinde ibraz etmek üzere muhafaza etmek zorundadırlar.

 

İmzalı veya mühürlü defterler için berat dosyaları oluşturulur ve bu dosyalar Elektronik Defter Uygulaması aracılığı ile Başkanlığın onayına sunulur.

 

Başkanlık mali mührünü de içeren beratlar elektronik defter tutanlar tarafından indirilerek istenildiğinde ibraz edilmek üzere ilgili olduğu elektronik defterler ile birlikte muhafaza edilir.

 

e-Defter ve berat dosyalarının oluşturulması, imzalanması/onaylanması için tebliğde belirtilen süreler, e-Defterlerin Başkanlık tarafından belirlenen format ve standartta oluşturulması, imzalanması, oluşturulan e-Defterlerin teknik kontrollerden geçirilmesi, gerçekleştirilen muhasebe kayıtlarının tamamının oluşturulan e-Defter dosyalarında bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi ve e-Defter dosyalarına ait berat dosyalarının oluşturulması, imzalanması ve bu beratların Başkanlık sistemine yüklenmesi için öngörülen azami süreler olup beyanname ve ödeme sürelerini herhangi bir şekilde etkilememektedir.

 

Hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde de elektronik defter tutmaya başlanabilir. Ancak hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde elektronik defter tutmaya başlayanlar, başladıkları tarihi izleyen bir aylık süre içerisinde eski defterlerine kapanış tasdiki yaptıracaklardır.

 

Herhangi bir kesinti veya sistem arızası nedeni ile beratların Başkanlık tarafından onaylanması işleminin gerçekleştirilememesi durumunda söz konusu beratlar, TÜBİTAK BİLGEM KAMU SM’den temin edilen NES veya Mali Mühür ile zaman damgalı olarak imzalanacak veya onaylanacaktır.

 

e-Defter dosyaları ile bunlara ilişkin berat dosyalarının kopyalarının, gizliliği ve güvenliği sağlanacak şekilde e-Defter saklama hizmeti yönünden teknik yeterliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta izin alan özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde ya da Başkanlığın bilgi işlem sistemlerinde 01.01.2020 tarihinden itibaren asgari 10 yıl süre ile muhafaza edilmesi zorunludur.  

 

 

E-FATURA, E ARŞİV FATURA, E-İRSALİYE ve e-DEFTER’e Geçiş Tarihleri

 

Bilindiği üzere, 19/10/2019 tarihli ve 30923 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1)'de e-Defter Uygulamasına Dâhil Olma Zorunluluğu olan mükellefler; 19.10.2019 tarihli ve 30923 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ise e-Fatura Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu kapsamındaki mükellefler ve geçiş süreleri hakkında düzenlemelere yer verilmiştir.

 

509 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde farklı tarihlerde önemli değişiklikler yapılmış, e-belge uygulamasının kapsamı aşağıda açıklandığı üzere önemli ölçüde genişletilmiştir.

 

Söz konusu düzenlemelere göre 01.01.2025 Tarihinden itibaren E-fatura, E- Arşiv fatura, E-İrsaliye ve E-Defter Uygulamalarına Geçmek Zorunda Olan Mükellef Grupları aşağıdaki gibidir.

 

 

SIRA	MÜKELLEF GRUPLARI	E-FATURA, E ARŞİV FATURA VE E-İRSALİYE GEÇİŞ SÜRESİ	E-DEFTERE GEÇİŞ SÜRESİ
1	SEKTÖR AYRIMI OLMAKSIZIN 2023 Yılı (Müteakip yıllarda sonraki yıl temmuz ayı başı e-fatura, 2. Yıl başı e-defter) Brüt Satış Hasılatı (Veya Satışları İle Gayrisafi İş Hasılatı) Tutarı 3 Milyon TL Ve Üzerinde Olan Mükellefler	01.07.2024	01.01.2025
2	2024 Yılında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 397. Maddesinin 4. Fıkrası Uyarınca, Bağımsız Denetime Tabi Olma Şartlarını Sağlayan Mükellefler	Sektör ve hasılat şartlarını sağlarsa	01.01.2025
3	Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı liste kapsamındaki mallar nedeniyle EPDK’dan 2024 yılında lisans alanlar, lisans alımının gerçekleştirildiği ayı izleyen 4. ayın başından itibaren, e-fatura uygulamasına geçmek zorunda olduklarından, 01.01.2024- 31.12.2024 tarihleri arasında e-faturaya geçen/geçmek zorunda olan mükellefler	Lisans Tarihini İzleyen 4. Ayın Başından İtibaren	01.01.2025
4	Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı liste kapsamındaki malların imal, inşa veya ithalini gerçekleştirenler, imal, inşa veya ithalin gerçekleştirildiği ayı izleyen 4. ayın başından itibaren, e-fatura uygulamasına geçmek zorunda olduklarından, bu kapsamda 01.01.2024- 31.12.2024 tarihleri arasında e-faturaya geçen/geçmek zorunda olan mükellefler	Faaliyete Başladıkları 4. Ayın Başından İtibaren	01.01.2025
5	2024 Yılı veya müteakip hesap dönemleri için Brüt Satış Hasılatı (Veya Satışları İle Gayrisafi İş Hasılatı) Tutarı 500 bin TL Ve Üzerinde Olan Gayrimenkul ve/veya motorlu taşıt, inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükellefler	01.07.2024	01.01.2025
6	Kültür ve Turizm Bakanlığı İle Belediyelerden Yatırım ve/veya İşletme Belgesi Almak Suretiyle Konaklama Hizmeti Vermek Üzere Yeni Faaliyete Başlayan Otel İşletmeleri	Faaliyete Başladıkları Ayı İzleyen 4. Ayın Başından İtibaren	E-Faturaya Geçilen Yılı Takip Eden Yılın Başından İtibaren
7	5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlarla iktisadi kamu kuruluşlarının e-Defter uygulamasına geçiş zorunluluğu yoktur ancak isteğe bağlı olarak e-Defter uygulamasına geçiş yapabilirler. İsteğe bağlı olarak geçen diğer mükellefler.	Başvuruyu Takip Eden Ay Başından İtibaren	Zorunlu Değil
8	İnternet üzerinden 2024 Yılı veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olanlar. (Mal veya hizmetlerin alınması, satılması, kiralanması veya dağıtımı işlemlerinin gerçekleştirilmesine aracılık etmek üzere internet ortamında başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ya da tüzel kişi aracı hizmet sağlayıcıları, internet ortamında gerçek ve tüzel kişilere ait gayrimenkul, motorlu araç vasıtalarının satılmasına veya kiralanmasına ilişkin ilanları yayınlayan internet sitelerinin sahipleri veya işleticileri ile internet ortamında reklamların yayınlanmasına aracılık faaliyetinde bulunan internet reklamcılığı hizmet aracıları ile kendilerine veya aracı hizmet sağlayıcılarına ait internet sitelerinde veya diğer her türlü elektronik ortamda mal veya hizmet satışını gerçekleştiren mükellefler.)	01.07.2024 tarinden itibaren e-Fatura veya e-Arşiv Fatura	01.01.2025
9	2024 Yılı içinde 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticaretiyle iştigal  etmek faaliyete başlayan mükellefler, işe başlama tarihinden itibaren 3 ay içinde başvurularını ve fiili geçiş hazırlıklarını tamamlayarak  e-fatura uygulamasına geçmek zorunda olduklarından, 01.01.2024 - 31.12.2024 tarihleri arasında e-faturaya geçen/geçmek zorunda olan mükellefler	İşe Başlama Tarihinden İtibaren 3 Ay İçinde	01.01.2025
10	2024 Yılında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile sözleşme imzalayan sağlık hizmeti sağlayıcıları ile medikal malzeme ve ilaç, etken madde temin eden tüm mükellefler (Hastane, Tıp merkezleri, Dal merkezleri, Diyaliz merkezleri, Sağlık Bakanlığından ruhsatlı diğer özelleşmiş tedavi merkezleri, Tanı, tetkik ve görüntüleme merkezleri, Laboratuvarlar, Eczaneler, Tıbbi cihaz ve malzeme tedarikçileri, Optisyenlik müesseseleri, İşitme merkezi, Kaplıcalar, Ecza depoları, Beşeri tıbbi ürün sunan ve/veya üreten özel hukuk tüzel kişileri ve bunların tüzel kişiliği olmayan şubeleri) VUK GT 526	Kuruma fatura  düzenlemeye  başlamadan  önce	01.01.2025
11	e-Defter uygulamasına geçiş yapma zorunluluğu olan mükellefler; tam bölünme, birleşme ya da nev'i değişikliğine gitmeleri durumunda devrolunan veya birleşilen tüzel kişi mükellefler ile tam bölünme veya nev'i değişikliği neticesinde ortaya çıkan yeni tüzel kişi mükellefler de e-Defter uygulamasına geçiş yapmak zorundalar.	Değişikliğin Tescil Tarihini İzleyen Ayın Başından İtibaren 3 Ay İçinde	Değişikliğin Tescil Tarihini İzleyen Ayın Başından İtibaren 3 Ay İçinde
12	İhracat işlemlerinde e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerden, 3065 sayılı KDV Kanununun 11. maddesine göre mal ihracı (Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan bavul ticareti kapsamındaki satışlar dahil) ve yolcu beraberi eşya ihracı (Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satışlar) kapsamında fatura düzenleyecek olanlar	Söz konusu faturaları e-Fatura olarak düzenlemeleri zorunlu	Sektör ve hasılat şartlarını sağlarsa
13	Demir ve çelik ile demir veya çelikten eşyaların imali, ithali veya ihracı faaliyetinde Bulunan mükellefler	01.07.2022 tarihinden itibaren e irsaliye ve e fatura	Sektör ve hasılat şartlarını sağlarsa
14	SEKTÖR AYRIMI OLMAKSIZIN 2018, 2019, 2020 Yılında Brüt Satış Hasılatı (Veya Satışları İle Gayrisafi İş Hasılatı) Tutarı 25 Milyon TL Ve Üzerinde Olan Mükellefler	01.07.2022 tarihinden itibaren e irsaliye	-
15	SEKTÖR AYRIMI OLMAKSIZIN 2021 veya sonraki hesap dönemlerinde Brüt Satış Hasılatı (Veya Satışları İle Gayrisafi İş Hasılatı) Tutarı 10 Milyon TL Ve Üzerinde Olan Mükellefler	01.07.2023 tarihinden itibaren e irsaliye	01.01.2024
16	08/10/2023 Tarihinden İtibaren Şarj Hizmeti Yönetmeliği Kapsamında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan Şarj Ağı İşletmeci Lisansı Alan Mükellefler İle Bu Mükellefler Tarafından Sertifika Verilen Şarj İstasyonu İşletmecileri	Faaliyete Başladıkları Tarih İtibariyle	Faaliyete Başladıkları Tarih İtibariyle
17	E-Fatura Uygulamasına Dahil Olduktan Sonra Veya Dahil Olmak Zorundayken İşi Bırakıp Daha Sonra Yeniden Mükellefiyet Tesis Ettiren Gerçek Kişi Mükellefler	İşe Başladıkları Tarih İtibariyle	İşe Başladıkları Tarih İtibariyle
18	E-Fatura Uygulamasına Dahil Olan Veya Dahil Olmak Zorunda Olan Bir Ferdi İşletmenin Sermaye Şirketine Dönüşmesi	Tescil Tarihini İzleyen Ayın Başından İtibaren 3 Ay İçinde	Tescil Tarihini İzleyen Ayın Başından İtibaren 3 Ay İçinde
19	Mal ihracı (Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan bavul ticareti kapsamındaki satışlar dahil) ve yolcu beraberi eşya ihracı (Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satışlar) kapsamında fatura düzenleyecek olanlar,  tarihinden (Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan bavul ticareti kapsamındaki satışlar	e-Fatura olarak düzenlemeleri zorunlu	Sektör ve hasılat şartlarını sağlarsa
20	3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında düzenlenen işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ve işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ile yaptıkları sözleşmeye istinaden maden üretim faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişi mükellefler	Maden ruhsat/sertifikası alındığı veya bunlarla yapılan sözleşmeye istinaden maden üretim faaliyetinde bulunanlar ruhsat/sertifikanın alındığı veya sözleşmenin yapıldığı ayı izleyen üçüncü ayın sonuna kadar e-İrsaliye, e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamasına geçilmesi zorunlu.	(-) e-Fatura ya Zorunlu geçecekler arasında sayılmadığından e-Deftere bu kriter nedeniyle geçişi zorunlu değil. Diğer Kriterlere ayrıca bakılması gerekir.
21	Demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler	Belirtilen ürünlerin İmal, ithal veya ihracının gerçekleştirildiği ayı izleyen üçüncü ayın sonuna kadar e-İrsaliye, e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamasına geçilmesi zorunlu	e-Fatura ya Zorunlu geçecekler arasında sayılmadığından e-Deftere bu kriter nedeniyle geçişi zorunlu değil. Diğer Kritelere ayrıca bakılması gerekir.
22	Gübre Takip Sistemi’ne kayıtlı kullanıcılar	Gübre takip sistemine kaydolma tarihini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar e-İrsaliye,e- Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamasına geçilmesi zorunlu	(-e-Fatura ya Zorunlu geçecekler arasında sayılmadığından e-Deftere bu kriter nedeniyle geçişi zorunlu değil. Diğer kriterlere ayrıca bakılması gerekir.
23	İnşaat Demiri İzleme Sistemi (İDİS)’ne geçiş zorunluluğu getirilen mükelleflerden, brüt satış hasılatı 2024 veya müteakip hesap dönemlerinde 1 milyon TL üstü olanlar (573 Seri No.lu tebliğ ile)	Şartların sağlandığı ayı izleyen dördüncü ayın başından itibaren e-İrsaliye uygulamasına zorunlu geçiş yapmak ve kayıtlı kullanıcılardan irsaliyeleri e-irsaliye olarak almaları zorunlu	Diğer Kriterlere ayrıca bakılması gerekir.
24	Vergiler dahil 3.000 TL üzeri faturalar	01.01.2025	Diğer Kriterlere ayrıca bakılması gerekir.
25	Tutarına Bakılmaksızın Tüm  faturalar	01.01.2026	Diğer Kriterlere ayrıca bakılması gerekir.
26	Bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar ile ihtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih eden mükellefler	Diğer Kriterlere ayrıca bakılması gerekir.	01.01.2025

 

 

E-Deftere Geçmeme Cezası

 

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 562. Maddesine göre; gerekli açılış ve tasdik işlemlerini yaptırmayanlar (2024 için 49.276,00 TL) idari para cezası ile cezalandırılır. Defterlerin olmaması veya hiçbir kayıt içermemesi durumunda ise sorumlular 300 günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır.

 

5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunun 102. maddesine göre işyerine ait defterlerin tasdiksiz kullanılmış olduğunun tespiti halinde, bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar aleyhine, aylık asgari ücretin on iki katı tutarında (2024 için 200.025 TL) idari para cezası uygulanmaktadır.

 

213 sayılı Vergi Usul Kanunu 352. maddesi uyarınca tasdiki mecburi olan defterlerden herhangi birinin tasdik muamelesinin yaptırılması durumunda 1. derece usulsüzlük cezası (2024 için 1.100 TL), tasdiki mecburi olan defterlerden herhangi birinin tasdik muamelesinin, süresinin sonundan başlayarak bir ay içinde yaptırılmış olması durumunda ise 2. derece usulsüzlük cezası cezası (2024 için 580 TL) uygulanır.

 

 

Ticaret Sicil Tasdiknamesi Alma Zorunluluğu

 

Ticaret siciline kayıtlı bulunanlar; Ticari defterlerinin noterlere tasdikleri sırasında, TTK. nun 64. maddesinde belirtilen ve Ticaret Sicili Yönetmeliğinin 16’ncı maddesi uyarınca Ticaret sicil müdürlüklerinden alacakları “Ticaret Sicili Tasdiknamesi” noterlere ibraz edilecektir.

 

Ancak; 27/01/2013 Tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Ticaret Sicili Yönetmeliğinin 16/6. maddesine göre “Sicil tasdiknamesi; Tasdiknamede yer alan bilgilerde bir değişiklik olmadığı veya yenisi düzenlenmediği sürece geçerlidir.” Buna göre önceki yıl veya yıllarda alınmış belgeler yukarıdaki koşulları taşıması halinde yeniden alınmasına gerek yoktur. Eski tarihli belge notere ibrazı yeterlidir.

 

Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda, Ticaret Sicili Tasdiknamesi bulunmayan firmaların, ticaret sicil müdürlüklerinde oluşabilecek yoğunluğu da dikkate alarak bu belgeyi geç kalmadan almaları ve yevmiye defteri ve kebir defterini kağıt ortamında düzenlemeye devam edecek olanların 2024 yılında kullandıkları defterlerin sayfalarını muhasebe programlarından kontrol edilerek yeterli olup olmadığının yıl içerisinde kontrol edilmesinde fayda bulunmaktadır.

 

 

Defterlerin Tasdik Ettirilmemesinin Sonuçları

 

Türk Ticaret Kanunu kapsamında tasdike tabi defterlerin tasdik işlemlerinin yaptırılmaması halinde, 2024 yılı için 49.276,00 -TL idari para cezası uygulanacaktır. (TTK Md.64/3, 562/1-c)

 

Tasdik zorunluluğu olan yasal defterlerden herhangi birisinin;

 

- Tasdik işleminin, süresinin sonundan başlayarak bir ay içinde yaptırılmamış olması Vergi Usul Kanunu’nun 352/II-6. maddesi çerçevesinde ikinci derece usulsüzlük cezasını,

 

- Tasdik işleminin yaptırılmamış olması (yasal sürenin sonundan başlayarak bir ay geçtikten sonra tasdik ettirilen defterler de tasdik ettirilmemiş sayılmaktadır) Vergi Usul Kanunu’nun 352/I-8. maddesi çerçevesinde birinci derece usulsüzlük cezasını, bu fiil aynı zamanda re’sen takdir nedeni de sayıldığından cezanın iki kat kesilmesini,

 

gerektirmektedir.

 

Öte yandan, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 34. maddesi hükmü, yüklenilen katma değer vergisinin indirimini, belgelerin yasal defterlere kaydedilmesi koşuluna bağlamıştır.

 

Bu açık düzenleme nedeniyle, yüklenilen katma değer vergisinin indirimi ancak mal ve hizmet alım belgelerinin yasal defterlere kaydedilmesi halinde mümkün bulunmakta, yasal defterlere kaydedilmeyen belgelerde yer alan katma değer vergisi ise indirim konusu yapılamamaktadır.

 

Tasdik ettirilmemiş defterlere kaydedilen faturalarda yer alan katma değer vergisinin, hesaplanan katma değer vergisinden indirilip indirilemeyeceğine ilişkin olumlu ve olumsuz özelge ve yargı kararları bulunmaktadır.

 

Bazı özelge ve yargı kararlarında, defterlerin tasdik ettirilmemesinin tek başına katma değer vergisi indirimini engellemeyeceği belirtilmekle birlikte, bazı Danıştay kararlarında;

 

- Tasdik ettirilmemiş defterlere yapılan kayıtların hiç yapılmamış sayılacağı,

 

- Bu defterlere kaydedilen faturalarda yer alan katma değer vergilerinin de indirim konusu yapılamayacağı,

 

sonucuna ulaşılmıştır.

 

Tersi özelge ve yargı kararları olmakla birlikte, yasal defterlerin tasdik işleminin zamanında yaptırılmamasını tespit eden vergi inceleme elemanlarının, usulsüzlük cezası yanında, vergi indirimini reddedip cezalı katma değer vergisi tarhiyatı istemeleri olasıdır.

 

Bu çerçevede yapılacak tarhiyata karşı açılacak davanın ne şekilde sonuçlanacağı kesin olmayıp, kaybedilmesi riski ise alınabilecek bir risk değildir. Kaldı ki dava kazanılsa dahi, dava süreci ve maliyeti, yasal yükümlülüğün yerine getirilmesinin maliyeti ile karşılaştırılabilir değildir.

 

Sonuç olarak, katlanılamayacak ve telafi edilemeyecek maliyet ve sonuçlarla karşılaşmamak için, yasal defterlerin zamanında tasdik ettirilmesi konusunda dikkatli olunmasında yarar bulunmaktadır.

 

Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ’e ulaşmak için tıklayınız.

 

Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1)'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğine (Sıra No: 5) ulaşmak için tıklayınız.

 

Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1)'in güncel haline ulaşmak için tıklayınız.

 

Elektronik Uygulamalara Geçiş Zorunluluklarına Dair 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin güncel haline ulaşmak için tıklayınız.

 

E-Defter Başvurusu İçin tıklayınız.

 

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na ulaşmak için tıklayınız.

 

Saygılarımızla.

 

Esas Bağımsız Denetim S. M. Mali Müşavirlik A. Ş.