Ticari defterlerin açılış onayı hem 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda hem de 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenmiştir.
Ancak, defterlerin kapanış onayına sadece Türk Ticaret Kanunu’nda yer verilmiştir. TTK’nın 2011 yılında kabul edildikten sonra en fazla değişen maddesi ise defterlerin onaylarını düzenleyen madde olmuştur.
Şöyle ki, TTK’nın 13 Ocak 2011 tarihinde kabul edilen ilk halinde, herhangi bir ayrım yapılmaksızın ticari defterlerin tümü açılış ve kapanış tasdikine tâbi tutulmuş iken, 2012 yılında 6335 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle kapanış onayı sadece yevmiye defteri ve yönetim kurulu karar defteri için öngörülmüş ve bu iki defterin kapanış onaylarının izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar (hesap dönemi takvim yılı olan şirketler için izleyen yılın mart ayı sonu) yaptırılması şart koşulmuştur.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 6455 sayılı Kanun’un 78. maddesiyle değişen 64. maddesine göre da yevmiye defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna (hesap dönemi takvim yılı olan şirketler için izleyen yılın Haziran ayı sonu) kadar yapılması ön görülmüş, yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı ise izleyen faaliyet döneminin birinci ayının sonuna (hesap dönemi takvim yılı olan şirketler için izleyen yılın ocak ayı sonu) çekilmiştir.
Dolayısıyla, hesap dönemi takvim yılı olan gerçek ve tüzel kişi şirketler tarafından tutulan 2023 yılına ait yevmiye defterlerinin kapanış onaylarının en geç 30 Haziran 2024 tarihine kadar noterlere yaptırılması gerekmektedir. Ancak, bu zorunluluk yevmiye defterini fizikî ortamda tutan şirketler içindir. Özel hesap dönemine tabi olan işletmeler, mali yılı takip eden 6. ayın sonuna kadar bu işlemleri tamamlamalıdır.
Buna göre; 2023 takvim yılında kullanılan Yevmiye defteri tutmak zorunda olan;
- Bilanço esasına göre defter tutan Gelir Vergisi mükellefleri,
- Kolektif Şirketler,
- Adi ortaklıklar, (Bilanço esasına göre defter tutan)
- Anonim Şirketler,
- Limited şirketler,
- İş Ortaklıkları,
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler,
- Adi komandit şirketler,
- Kooperatifler,
- Dernek ve Vakıfların İktisadi işletmeleri,
Yevmiye defterlerinin kapanış onayını (Tasdiki) 30 Haziran 2024 tarihine kadar yaptırmak zorundadır.
Ancak 30 Haziran 2024 Pazar gününe gelmesi nedeniyle Yevmiye defterlerinin kapanış onayı 1 Temmuz 2024 Pazartesi sonuna kadar noterlere yaptırılabilecektir.
Yevmiye defterini elektronik ortamda tutan şirketler için notere kapanış onayı yaptırma zorunluluğu bulunmamakta, mali dönemin son ayına ait defter sisteme başarılı bir şekilde yüklenip beratının alınması kapanış onayı yerine geçmektedir.
Kanunda kapanış onayını yaptırmayanlara idarî para cezası verilmesi öngörülmektedir ve bu ceza her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır. Türk Ticaret Kanunu’nun 562. maddesi 1-c bendi uyarınca yasal defterlerin tasdikini yaptırmayanlar 2024 yılında 49.276,00-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır. (TTK Md.64/3, 562/1-c)
İşin cezaî boyutu bir yana, kapanış onayı yapılmamış defterler ticari davalarda delil olarak kabul edilmemektedir. Dolayısıyla, hem anılan idarî para cezasına muhatap olmamak hem de olası bir davada yevmiye defterinin lehine delil olmasını isteyen gerçek ve tüzel kişi şirketlerin, yevmiye defterinin kapanış onayını zamanında yaptırmaları menfaatlerine olacaktır.
Mücbir Sebep İlan Edilen Yerlerde 2023 Defter Kapanış Tasdiki
Bilindiği üzere; 26.04.2024 tarihinde yayımlanan duyuru ile halen mücbir sebep hali devam eden; Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep İlinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki mükellefler için 30.4.2024 Salı günü sona erecek olan mücbir sebep halinin, son kez uzatılarak 31.8.2024 Cumartesi günü sona ermesi uygun bulunmuştur.
Vergi Usul Kanununun 13. ve 15. maddesi uyarınca Maliye Bakanlığı tarafından mücbir sebep halinin ilan edildiği yerlerde, 2023 defterlerinin kapanış onayları, mücbir sebebin sona erdiği tarihi takip eden ikinci ayın sonuna (31.10.2023 tarihi ) kadar yapılabilecektir.
Elektronik Defter (E-Defter) Uygulaması Ve Tasdik
Elektronik Defter Genel Tebliği’ne göre,
- e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğu bulunan mükellefler,
- Türk Ticaret Kanunu'nun 397/4. maddesi uyarınca bağımsız denetime tabi olan şirketler,
şartların sağlandığı yılı takip eden yılın başından itibaren e-defter uygulamasından yararlanmaları ve yevmiye defteri ve defteri kebiri elektronik ortamda tutmaları gerekmektedir.
Dolayısıyla 01.07.2024 tarihinde e-fatura uygulamasına geçecek mükellefler; 01.01.2025 tarihinden itibaren e-defter uygulamasına geçmek zorundadır.
Tebliğ kapsamında e-Defter uygulamasına dahil olan mükellefler dahil (Değişik ibare:RG-21/5/2024-32552)10 olmaları gereken aydan itibaren söz konusu defterlerini kâğıt ortamında tutamazlar. Bu mükelleflerin kağıt ortamında tuttukları defterler hiç tutulmamış sayılır.
Elektronik defter tutanlar için hesap döneminin ilk ayının beratının alınması açılış onayı, son ayının beratının alınması ise kapanış onayı yerine geçmektedir.
e-Defter uygulamasına geçiş yapma zorunluluğu olan mükellefler; tam bölünme, birleşme ya da nev'i değişikliğine gitmeleri durumunda devrolunan veya birleşilen tüzel kişi mükellefler ile tam bölünme veya nev'i değişikliği neticesinde ortaya çıkan yeni tüzel kişi mükellefler de Değişikliğin Tescil Tarihini İzleyen Ayın Başından İtibaren 3 Ay İçinde e-Defter uygulamasına geçiş yapmak zorundalar.
Ayrıca, 21.05.2024 tarih ve 325523 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 1 Sıra Numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No:4)’in “4.4. e-Defter Dosyaları, Berat Dosyaları ve Muhasebe Fişlerinin Muhafaza ve İbrazı” başlıklı bölümünün 4.4.1. maddesinin (e) fıkrasına göre e-Defter dosyaları ile bunlara ilişkin berat dosyalarının kopyalarının Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bilgi işlem sistemlerinde saklanması gerekmektedir.
Ayrıca aynı tebliğle e-Defter oluşturma süreleri hem aylık yükleme tercihinde bulunan mükellefler hem de geçici vergi dönemleri bazında yükleme tercihinde bulunan mükellefler açısından güncellenerek önceki sürelere 10 ‘ar gün ilave edilmiş ve 2024/1 ve sonraki dönemler için e-Defter oluşturma ve berat onaylarının alınma süreleri değiştirilmiştir.
E-Fatura Uygulaması
22.01.2022 tarihli ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 535 Seri No.lu Tebliğ ile; e-Fatura, e-Arşiv Fatura ve e-İrsaliye gibi e-belgelerin uygulamasına zorunlu olarak dahil olması gereken mükellef gruplarının kapsamı genişletilmiş, sektörler bazında ayrı belirlemeler yapılmış, e-Döviz Alım/Satım Belgesi ile e-Gider Pusulası uygulamalarına ilişkin düzenlemelerde bulunulmuştur.
Tebliğ düzenlemeleri özetle aşağıdaki gibidir:
E-Fatura Uygulamasına Zorunlu Geçiş Limitleri
Bilindiği üzere; 19.10.2019 tarihli 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenlemeye göre; 2018 veya müteakip hesap dönemleri itibariyle brüt satış hasılatı 5 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler, bu şartları sağladıkları hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren e-fatura uygulamasına geçmek zorundaydı.
535 Seri No.lu Tebliğ ile e-Fatura uygulamasına zorunlu olarak geçişte yıllık ciro limitleri kademeli olarak düşürülmüştür.
Buna göre Brüt satış hasılatı;
- 2018, 2019 veya 2020 hesap dönemleri için 5 Milyon TL’yi,
- 2021 hesap dönemi için 4 Milyon TL’yi,
- 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 3 Milyon TL’yi,
aşan mükellefler, ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren e-Fatura uygulamasına zorunlu olarak başlayacaktır.
2023 ve müteakip hesap dönemleri için Brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) 10 Milyon TL’yi aşan mükellefler de e-İrsaliye uygulamasına zorunlu olarak başlayacaktır.
Tebliğ kapsamında e-Fatura uygulamasına dâhil olduktan sonra veya dâhil olmak zorundayken işi bırakıp daha sonra yeniden mükellefiyet tesis ettiren gerçek kişi mükellefler, işe başladıkları tarih itibarıyla e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.
e-Fatura uygulamasına dâhil olan veya dâhil olmak zorunda olan bir ferdi işletmenin sermaye şirketine dönüşmesi halinde, yeni kurulan sermaye şirketi de e-Fatura uygulamasına dâhil olmak zorundadır.
Uygulamaya dâhil olma süresi hiçbir koşulda işlemin ticaret siciline tescil tarihini izleyen ayın başından itibaren 3 ayı geçemez.
İnternet Satışı Olanların Zorunlu E-Faturaya Geçiş Limitleri
Kendi sitelerinden veya aracı hizmet sağlayıcılarına ait internet sitelerinden veya diğer her türlü elektronik ortam üzerinden mal veya hizmet satışı gerçekleştiren mükelleflerden,
- 2020 ve 2021 hesap dönemleri için 1 Milyon TL,
- 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri ,
brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olan mükellefler, ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren (şartları 2023 hesap dönemlerinde sağlayanların 01.07.2024’e kadar ) e-Fatura uygulamasına zorunlu olarak başlayacaktır.
Sektörlere Göre Zorunlu E-Fatura Uygulaması
Gayrimenkul ve/veya motorlu taşıt, inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükelleflerden;
- 2020 ve 2021 hesap dönemleri için 1 Milyon TL,
- 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri ,
brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olan mükellefler, ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren (şartları 2023 hesap döneminde sağlayanların 01.07.2024’e kadar ) e-Fatura uygulamasına zorunlu olarak başlayacaktır.
Otellerde Zorunlu E-Fatura Uygulaması
Kültür ve Turizm Bakanlığı veya Belediyelerden yatırım ve/veya işletme belgesi almak suretiyle konaklama hizmeti veren otel işletmelerine brüt satış hasılatına bakılmaksızın, e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamalarına geçme zorunluluğu getirilmiştir.
Buna göre; tebliğin yayım tarihi olan 22.01.2022 tarihinde faaliyette bulunan otel işletmelerinin 01.07.2022 tarihinden itibaren; 22.01.2022 tarihinden sonra yeni faaliyete başlayanların ise, faaliyete başladıkları ayı izleyen dördüncü ayın başına kadar e-fatura ve e-arşiv uygulamasına geçmeleri zorunludur.
EPDK Lisans Sahibi Firmalar (Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı listedeki malları imal, ithal, teslimi vb. faaliyetleri) E-Fatura Uygulaması
Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı liste kapsamındaki mallar nedeniyle EPDK’dan 2023 yılında lisans alanlar, lisans alımının gerçekleştirildiği ayı izleyen 4. ayın başından itibaren e faturaya, takip eden yıl başından itibaren e deftere geçmek zorundadır.
Kolalı Gazozlar, Alkollü İçkiler, Tütün Mamulleri (Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa ve/veya ithal edenler) E-Fatura Uygulaması
Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı liste kapsamındaki malları sayılı listedeki mallan imal, inşa veya ithal edenler, maden ruhsat veya sertifikası alanlar, şeker imalini gerçekleştirenler, demir, çelik ürünlerinin imal, ithal veya ihracını gerçekleştirenler, e-faturaya geçen/geçmek zorunda olan mükellefler Lisans Tarihini İzleyen 4. Ayın Başından Faaliyete Başladıkları 4. Ayın Başından İtibaren e faturaya, takip eden yıl başından itibaren e deftere geçmek zorundadır.
Şarj Hizmeti Veren Mükelleflerin Tutara Bağlı Olmaksızın E-Fatura Ve E-Arşiv Faturaya Geçmeleri
07.10.2023 Tarih ve 32332 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 509)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 550) ile; Şarj Hizmeti Yönetmeliği kapsamında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan şarj ağı işletmeci lisansı alan mükellefler ile bu mükellefler tarafından sertifika verilen şarj istasyonu işletmecilerine e-Fatura kullanma zorunluluğu getirilmiştir.
Şarj ağı işletmeci lisansı alan mükellefler ile bu mükellefler tarafından sertifika verilen şarj istasyonu işletmecilerinden 07.10.2023 tarihi itibarıyla faaliyette bulunanlar 02.01.2024 tarihine kadar, 07.10.2023 tarihinden sonra faaliyete başlayacaklar ise, faaliyete başladıkları tarih itibarıyla başvurularını ve fiili geçiş hazırlıklarını tamamlayarak e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.
İhracat İşlemlerinde 01.07.2020 tarihinden başlayan e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğu, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından ebelge.gib.gov.tr adresinde yapılacak duyuruda belirtilecek tarihten itibaren şeklinde değiştirilmiştir.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İle Sözleşme İmzalayan Sağlık Hizmeti Sağlayıcıları İle Medikal Malzeme Ve İlaç, Etken Madde Temin Eden Tüm Mükellefler
VUK GT 526’na göre; 2023 Yılında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile sözleşme imzalayan sağlık hizmeti sağlayıcıları ile medikal malzeme ve ilaç, etken madde temin eden tüm mükellefler (Hastane, Tıp merkezleri, Dal merkezleri, Diyaliz merkezleri, Sağlık Bakanlığından ruhsatlı diğer özelleşmiş tedavi merkezleri, Tanı, tetkik ve görüntüleme merkezleri, Laboratuvarlar, Eczaneler, Tıbbi cihaz ve malzeme tedarikçileri, Optisyenlik müesseseleri, İşitme merkezi, Kaplıcalar, Ecza depoları, Beşeri tıbbi ürün sunan ve/veya üreten özel hukuk tüzel kişileri ve bunların tüzel kişiliği olmayan şubeleri) Kuruma fatura düzenlemeye başlamadan önce e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.
Komisyoncu Veya Tüccar Olarak Sebze Ve Meyve Ticaretiyle İştigal Etmek Faaliyete Başlayan Mükellefler
2023 Yılı içinde 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticaretiyle iştigal etmek faaliyete başlayan mükellefler, işe başlama tarihinden itibaren 3 ay içinde başvurularını ve fiili geçiş hazırlıklarını tamamlayarak e-fatura uygulamasına geçmek zorunda olduklarından, 01.01.2023 - 31.12.2023 tarihleri arasında e-faturaya geçen/geçmek zorunda olan mükellefler İşe Başlama Tarihinden İtibaren 3 Ay İçinde e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.
İhracat İşlemlerinde e-Fatura Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu
e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerden, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11. maddesi kapsamındaki mal ihracı (Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan bavul ticareti kapsamındaki satışlar dahil) ve yolcu beraberi eşya ihracı (Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satışlar) kapsamında fatura düzenleyecek olanlar, bahsi geçen faturalarını 01.07.2017 tarihinden (Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan bavul ticareti kapsamındaki satışlar için Başkanlık tarafından ebelge.gib.gov.tr adresinde yapılan duyuruda belirtilecek tarihten) itibaren istisnai durumlar haricinde e-Fatura olarak düzenlemeleri zorunludur.
Sektör ve hasılat şartlarını sağlarsa sektör ve hasılat şartlarını sağlarsa genel şartlara göre e deftere geçmek zorundadır.
Ticari Defterlere İlişkin Tebliğe ulaşmak için tıklayınız.
509 Seri numaralı VUK Genel Tebliğine göre mükellef gruplarına bazında 2023 yılı e-Belge uygulamalarına zorunlu geçiş takvimi için tıklayınız.
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu‘nda Kabahat Olarak Tanımlanan Fiil/Fiiller ve cezalarının 2024 tutarlarına ulaşmak için tıklayınız.
e-Defter Uygulaması Sık Sorulan Sorulara ulaşmak için tıklayınız.
Saygılarımızla.