Bilindiği üzere; 04.07.2003 tarihli ve 25158 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 320 Seri No.lu VUK Genel Tebliği ile vergi mükelleflerinin bazı işlemlerine ilişkin tahsilat ve ödemelerini 01.08.2003 tarihinden itibaren banka veya özel finans kurumlarınca düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğu getirilmiş ve 24.12.2015 tarih ve 29572 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile tevsik zorunluluğu kapsamında olanların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunluluğu konusunda düzenleme yapılmıştı.
Ayrıca, 2008 tarih ve 26870 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5754 sayılı Kanun ile; 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 323 üncü maddesi, 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 14. maddesi, 854 sayılı Deniz İş Kanunu ile 29. Maddesi ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. Maddesi değiştirilerek, bu kanunlar kapsamında işçilere ödenen, ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları vasıtasıyla ödeme zorunluluğu getirilmişti.
Bu maddelerde, işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaklarının özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenmesine ilişkin diğer usul ve esasların anılan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanlığınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği hüküm altına alınmış ve bu yetkiye istinaden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılan Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik, 18.11.2008 tarih ve 27058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştı.
Bu düzenlemeye göre; 2009 yıl başından itibaren uygulanan 10 ve daha fazla işçi çalıştıran işverenlerinin, çalıştırdıkları işçilerin ücret ve diğer ödemelerini banka kanalı ile ödemesi uygulaması 01.06.2016 tarihinden itibaren 5 işçiye düşürülmüş ve çalıştırılan işçi sayısı 4 ve altında olması halinde ise; işveren ister bankadan isterse elden dilediği gibi ödeme yapabilmekteydi.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 29.12.2022 tarihli ve 32058 sayılı Resmi Gazete'de yayımlan Komisyon Kararı’na göre; 2023 yılında uygulanacak olan asgari ücret tutarı aylık brüt 10.008,00-TL net 8.506,80-TL olarak belirlenmiştir.
Buna göre; 01.01.2023 tarihinden itibaren belirlenen son asgari ücret rakamı 7.000 TL’lik tevsik zorunluluğu rakamının üzerinde olduğu için personel sayısına bakılmaksızın bu tutarı aşan personel ücretlerinin banka vb. kurumların üzerinden yapılma zorunluluğu doğmuş ve personel maaşlarının elden ödenmesi dönemi sona ermiştir.
işveren; işyerinin bulunduğu yerde banka şubesi yoksa ya da işçilere banka kanalıyla ödeme yapılması mümkün değilse, bankadan ödeme yapmayabilir. Ancak bu durumda bile, ücret elden ödenmemeli, ücreti PTT kanalıyla ödenmelidir.
İşçiye elden ödeme yapmak hangi ücret türüne ilişkin olursa olsun işçi açısından iş akdinin haklı nedenle feshine sebep oluşturacaktır.
İş Kanunu’nun 24. Maddesi e bendine göre işveren tarafından işçinin ücretinin tamamı veya bir kısmı kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun hesap edilmez veya ödenmezse yani banka kanalıyla değil elden ödenirse bu durum çalışan için haklı fesih sebebi teşkil etmekte olup işçinin böyle bir durumda kıdem tazminatına hak kazanması mümkündür.
Fakat bu noktada ücretlerin elden ödendiğinin mahkemeye kanıtlanması gerekmektedir. Böyle bir durumda işçi, iş akdini haklı nedenle feshederek işçilik alacaklarının ödenmesi talep edebilir.
İşveren ile işçi karşılıklı olarak anlaşarak ya da işçinin rızası alınmaksızın ücretleri elden ödenirse, ilerleyen tarihlerde işçi ile dava yoluyla karşı karşıya gelindiğinde, aslında yapılmış olan bu ödemelerin kanıtlanamaması ve dolayısıyla ücretleri ikinci kez hem de faiziyle ödenmesi riski ortaya çıkmaktadır.
Elden yapılan ödemelerin tespiti halinde işverenler hem sosyal güvenlik mevzuatı açısından hem de vergi mevzuatı açısından ağır idari yaptırımlara maruz kalacaktır.
İşçiye, ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını zorunlu tutulduğu halde özel olarak açılan banka hesabına ödemeyen işveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her ay için iş kanunu’nun 102. Maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre, çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığının ilgili birimi tarafından idarî para cezası (2022 yılı için bu durumda olan her işçi ve her ay için 429 TL- 2023 yılı için bu durumda olan her işçi ve her ay için 743 TL) verilmektedir.
Mükelleflerimizin herhangi bir usulsüzlük cezası ile karşı karşıya kalmamak bu konuya dikkat etmelerinde yarar bulunmaktadır.
Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik için tıklayınız.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun Güncel haline ulaşmak için tıklayınız.
Tevsik Zorunluluğuna ilişkin 459 sıra No.lu VUK Genel Tebliğine ulaşmak için tıklayınız.
Saygılarımızla.