Ticari defterlerin açılış onayı hem 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda hem de 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenmiştir.
Ancak, defterlerin kapanış onayına sadece Türk Ticaret Kanunu’nda yer verilmiştir. TTK’nın 2011 yılında kabul edildikten sonra en fazla değişen maddesi ise defterlerin onaylarını düzenleyen madde olmuştur.
Şöyle ki, TTK’nın 13 Ocak 2011 tarihinde kabul edilen ilk halinde, herhangi bir ayrım yapılmaksızın ticari defterlerin tümü açılış ve kapanış tasdikine tâbi tutulmuş iken, 2012 yılında 6335 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle kapanış onayı sadece yevmiye defteri ve yönetim kurulu karar defteri için öngörülmüş ve bu iki defterin kapanış onaylarının izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar (hesap dönemi takvim yılı olan şirketler için izleyen yılın mart ayı sonu) yaptırılması şart koşulmuştur.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 6455 sayılı Kanun’un 78. maddesiyle değişen 64. maddesine göre da yevmiye defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna (hesap dönemi takvim yılı olan şirketler için izleyen yılın Haziran ayı sonu) kadar yapılması ön görülmüş, yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı ise izleyen faaliyet döneminin birinci ayının sonuna (hesap dönemi takvim yılı olan şirketler için izleyen yılın ocak ayı sonu) çekilmiştir.
Dolayısıyla, hesap dönemi takvim yılı olan gerçek ve tüzel kişi şirketler tarafından tutulan 2021 yılına ait yevmiye defterlerinin kapanış onaylarının en geç 30 Haziran 2022 tarihine kadar noterlere yaptırılması gerekmektedir. Ancak, bu zorunluluk yevmiye defterini fizikî ortamda tutan şirketler içindir. Özel hesap dönemine tabi olan işletmeler, mali yılı takip eden 6. ayın sonuna kadar bu işlemleri tamamlamalıdır.
Buna göre; 2021 takvim yılında kullanılan Yevmiye defteri tutmak zorunda olan;
-Bilanço esasına göre defter tutan Gelir Vergisi mükellefleri,
-Kolektif Şirketler,
-Adi ortaklıklar, (Bilanço esasına göre defter tutan)
-Anonim Şirketler,
-Limited şirketler,
-İş Ortaklıkları,
-Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler,
-Adi komandit şirketler,
-Kooperatifler,
-Dernek ve Vakıfların İktisadi işletmeleri,
Yevmiye defterlerinin kapanış onayını (Tasdiki) 30 Haziran 2022 tarihine kadar yaptırmak zorundadır.
Yevmiye defterini elektronik ortamda tutan şirketler için no1tere kapanış onayı yaptırma zorunluluğu bulunmamakta, mali dönemin son ayına ait defter sisteme başarılı bir şekilde yüklenip beratının alınması kapanış onayı yerine geçmektedir.
Kanunda kapanış onayını yaptırmayanlara idarî para cezası verilmesi öngörülmektedir ve bu ceza her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır. Türk Ticaret Kanunu’nun 562. maddesi 1-c bendi uyarınca yasal defterlerin tasdikini yaptırmayanlar 2022 yılında 13.949,00-TL idari para cezası ile cezalandırılacaktır. (TTK Md.64/3, 562/1-c)
İşin cezaî boyutu bir yana, kapanış onayı yapılmamış defterler ticari davalarda delil olarak kabul edilmemektedir. Dolayısıyla, hem anılan idarî para cezasına muhatap olmamak hem de olası bir davada yevmiye defterinin lehine delil olmasını isteyen gerçek ve tüzel kişi şirketlerin, yevmiye defterinin kapanış onayını zamanında yaptırmaları menfaatlerine olacaktır.
Elektronik Defter (E-Defter) Uygulaması Ve Tasdik
19.10.2019 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No.1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No:3)’e göre,
- e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğu bulunan mükellefler,
- Türk Ticaret Kanunu'nun 397/4. maddesi uyarınca bağımsız denetime tabi olan şirketler,
şartların sağlandığı yılı takip eden yılın başından itibaren e-defter uygulamasından yararlanmaları ve yevmiye defteri ve defteri kebiri elektronik ortamda tutmaları gerekmektedir.
Dolayısıyla 01.07.2022 tarihin de e-fatura uygulamasına geçecek mükellefler; 01.01.2023 tarihinden itibaren e-defter uygulamasına geçmek zorundadır.
Elektronik defter tutanlar için hesap döneminin ilk ayının beratının alınması açılış onayı, son ayının beratının alınması ise kapanış onayı yerine geçmektedir.
Ayrıca, 19.10.2019 tarih ve 30923 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 1 Sıra Numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No:3)’in “4.4. e-Defter Dosyaları, Berat Dosyaları ve Muhasebe Fişlerinin Muhafaza ve İbrazı” başlıklı bölümünün 4.4.1. maddesinin (e) fıkrasına göre e-Defter dosyaları ile bunlara ilişkin berat dosyalarının ikincil kopyalarının Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bilgi işlem sistemlerinde saklanması gerekmektedir.
E-Fatura Uygulaması
22.01.2022 tarihli ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 535 Seri No.lu Tebliğ ile; e-Fatura, e-Arşiv Fatura ve e-İrsaliye gibi e-belgelerin uygulamasına zorunlu olarak dahil olması gereken mükellef gruplarının kapsamı genişletilmiş, sektörler bazında ayrı belirlemeler yapılmış, e-Döviz Alım/Satım Belgesi ile e-Gider Pusulası uygulamalarına ilişkin düzenlemelerde bulunulmuştur.
Tebliğ düzenlemeleri özetle aşağıdaki gibidir:
E-Fatura Uygulamasına Zorunlu Geçiş Limitleri
Bilindiği üzere; 19.10.2019 tarihli 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenlemeye göre; 2018 veya müteakip hesap dönemleri itibariyle brüt satış hasılatı 5 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler, bu şartları sağladıkları hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren e-fatura uygulamasına geçmek zorundaydı.
535 Seri No.lu Tebliğ ile e-Fatura uygulamasına zorunlu olarak geçişte yıllık ciro limitleri kademeli olarak düşürülmüştür.
Buna göre Brüt satış hasılatı;
- 2018, 2019 veya 2020 hesap dönemleri için 5 Milyon TL’yi,
- 2021 hesap dönemi için 4 Milyon TL’yi,
- 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 3 Milyon TL’yi,
aşan mükellefler, ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren e-Fatura uygulamasına zorunlu olarak başlayacaktır.
İnternet Satışı Olanların Zorunlu E-Faturaya Geçiş Limitleri
Kendi sitelerinden veya aracı hizmet sağlayıcılarına ait internet sitelerinden veya diğer her türlü elektronik ortam üzerinden mal veya hizmet satışı gerçekleştiren mükelleflerden,
- 2020 ve 2021 hesap dönemleri için 1 Milyon TL,
- 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri ,
brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olan mükellefler, ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren (şartları 2020 veya 2021 hesap dönemlerinde sağlayanların 01.07.2022’e kadar ) e-Fatura uygulamasına zorunlu olarak başlayacaktır.
Sektörlere Göre Zorunlu E-Fatura Uygulaması
Gayrimenkul ve/veya motorlu taşıt, inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükelleflerden;
- 2020 ve 2021 hesap dönemleri için 1 Milyon TL,
- 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri ,
brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olan mükellefler, ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren (şartları 2020 veya 2021 hesap dönemlerinde sağlayanların 01.07.2022’e kadar ) e-Fatura uygulamasına zorunlu olarak başlayacaktır.
Otellerde Zorunlu E-Fatura Uygulaması
Kültür ve Turizm Bakanlığı veya Belediyelerden yatırım ve/veya işletme belgesi almak suretiyle konaklama hizmeti veren otel işletmelerine brüt satış hasılatına bakılmaksızın, e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamalarına geçme zorunluluğu getirilmiştir.
Buna göre; tebliğin yayım tarihi olan 22.01.2022 tarihinde faaliyette bulunan otel işletmelerinin 01.07.2022 tarihinden itibaren; 22.01.2022 tarihinden sonra yeni faaliyete başlayanların ise, faaliyete başladıkları ayı izleyen dördüncü ayın başına kadar e-fatura ve e-arşiv uygulamasına geçmeleri zorunludur.
Ticari Defterlere İlişkin Tebliğe ulaşmak için tıklayınız.
509 Seri numaralı VUK Genel Tebliğine göre mükellef gruplarına bazında 2022 yılı e-Belge uygulamalarına zorunlu geçiş takvimi için tıklayınız.
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu‘nda Kabahat Olarak Tanımlanan Fiil/Fiiller ve cezalarının 2022 tutarlarına ulaşmak için tıklayınız.
Saygılarımızla.