7339 Saylı “Kooperatifler Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 26.10.2021 tarih ve 31640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Kanun ile; 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’nun bazı maddelerinde çeşitli değişiklikler ile kanuna bir ek madde ve dört geçici madde eklenmiştir.
Kanun ile ayrıca; 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu, 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6824 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda da bazı değişiklikler yapılmış bulunmaktadır.
Ortaklığa Girme Şartları Ve Ortak Sayısı
Kanun’un 1. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 8. Maddesine eklenen cümle ve fıkra ile; kooperatif ortaklığına girmek için yazı ile başvuran kimsenin başvurusunun Yönetim Kurulu tarafından 1 ay içerisinde sonuçlandırılacağı ve başvuru sahibine kararı elden imza veya taahhütlü mektup ile tebliğ edileceği şekil şartı getirilmiştir.
Aynı maddeye eklenen fıkra ile kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı tarımsal desteklemelere aracılık yapan kooperatiflerde Yönetim kurulu, ana sözleşmede belirtilen şartları taşıyanları ortaklığa kabulden kaçınamayacaktır.
Ortaklık Payları Ve Şahsi Alacaklar
Kanun’un 2. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 19. Maddesinde yapılan değişiklikle; bir ortaklık payının değeri 100 TL; senetle temsil edilmeyen paylar da 100 TL olarak itibar olunacaktır.
Ortaklık payının değeri kooperatiflerin amaç ve faaliyet konularına göre ilgili Bakanlıkça artırılabilir.
Fıkra devamına yapılan ekleme ile; 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu kapsamında sigortacılık faaliyetinde bulunacak kooperatifler için en çok pay taahhüt sınırı uygulanmaz ve ortaklık payının değeri ilgili kurumun görüşü alınarak belirlenir.
Bilgi Edinme Hakkı ve Bilanço
Kanun’un 3. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 24. Maddesinde yapılan değişiklikle; Yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu, bilanço, gelir-gider farkı hesapları ve denetçiler, 66. Madde (inceleme yükümlülüğü) ve 69. madde (dış denetim) hükümlerine uygun olarak tanzim edecekleri mali raporları, genel kurul toplantısından en az 15 gün önce 1 yıl süreyle ortakların inceleyebileceği şekilde Ticaret Bakanlığı tarafından kurulacak ve tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda eriştiği ve merkezî veri tabanının yönetildiği sistem olacak olan KOOPBİS (Kooperatif Bilgi Sistemi) sistemine yükleyerek ortakların tetkikine hazır tutarlar.
Kooperatif ortaklarına KOOPBİS üzerinden, genel kurula katılma hakkını sahip ortak listesine erişim yetkisi verilir.
KOOPBİS’ten elde edilen verilerin kooperatif iş ve işlemleri harici Kişisel Verilerin Korunması Hakkındaki Kanun’a aykırı kullanımı, aktarılması ve işlenmesi yasaktır.
Genel Kurul Toplantısının Şekli ve Elektronik Genel Kurul
Kanun’un 4. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 45. Maddesinde yapılan değişiklikle; kooperatif genel kurul toplantısının ana sözleşmede hüküm olması halinde elektronik ortamda yapılabilmesine imkan tanınmış ve toplantıya, yönetim kurulu tarafından KOOPBİS’ten alınan ortaklar listesinde adı bulunanların katılabileceği belirtilmiştir.
Genel kurullara elektronik ortamda katılma, öneride bulunma, görüş açıklama ve oy verme, fiilen katılmanın ve oy vermenin bütün hukuki sonuçlarını doğuracaktır.
Bu hükmün uygulama esasları ile genel kurula elektronik ortamda katılmaya ve oy vermeye ilişkin ana sözleşme hükmü örneği Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecektir.
Ayrıca, olağan genel kurul toplantıları, en fazla iki hesap dönemini kapsayacak şekilde ve birleştirilerek yapılabilecektir.
Yönetim Kurulunun Ödevi Ve Üye Sayısı
Kanun’un 5. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 55. Maddesine eklenen fıkra ve cümle ile; kooperatiflerin yönetim kurulu üyeleri ve yedeklerinin, seçimi takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şartı getirilmiştir.
Eğitim programına ilişkin usul ve esaslar Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecektir.
Yönetim Kurulu üyeliğine seçilen tüzel kişi üyelerin temsilcileri, isimlerini kooperatife bildirirler.
Yönetim Kurulu Üyelik Şartları Ve Ücret
Kanun’un 6. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 56. Maddesinde yapılan değişikliklerle; yönetim kurulu olma şartı olan “Aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak” maddesi, “Amacı ve esas faaliyet konusu aynı olan başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak ” olarak değiştirilmiştir.
Yönetim kurulu üyelerine genel kurulca belirlenen aylık ücret, huzur hakkı, risturn ve yolluk dışında hiç bir ad altında başkaca ödeme yapılamaz, ancak kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı tarımsal desteklemelere aracılık yapan kooperatiflerin yönetim kurulu üyeleri, bunların ortağı olduğu üst kuruluşlarda görev alsalar dahi yalnızca bir ücret veya huzur hakkı alabilirler.
Yönetim Kurulu Üyelerinin Titizlik Derecesi Ve Sorumlulukları
Kanun’un 7. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 62. Maddesinde yapılan değişikliklerle; görevi sona eren üyelere ilişkin eklemeler yapılmıştır.
Buna göre; yönetim kurulu; kooperatif işlerinin yönetimi, kooperatifin başarısı ve gelişmesi için kendi tutanakları, genel kurul tutanakları, ortak listeleri, gelir-gider hesapları ve yıllık bilançonun usulüne uygun olarak hazırlanması ve saklanmasından, tetkik olunmak üzere denetçilere verilmesinden sorumlu olacaklardır.
Ayrıca görevi sona eren yönetim kurulu üyeleri para, mal, defter, belge ve diğer kooperatif varlıklarını seçimlerin yapıldığı genel kurul toplantı tarihinden itibaren üç iş günü içinde tutanakla yeni seçilenlere teslim etmesi zorunlu hale getirilmiştir.
İç Denetim
Kanun’un 8. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 65. Maddesinde önemli değişiklikler yapılmıştır.
Buna göre; genel kurul namına kooperatifin bütün işlem ve hesaplarını tetkik, denetleme organı olarak görev yapmak üzere, genel kurul tarafından, en fazla dört yıl için en az bir denetçi seçilecektir.
Genel kurulca asıl üye sayısı kadar yedek üye seçilebilir.
Denetçi ve yedeklerinin de Yönetim Kurulu gibi en geç 9 ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlaması şart koşulmuştur.
Denetleme organı üyeliğin boşalması halinde yerlerine en çok oy alan yedekleri geçer. Yedeklerle beraber üye sayısı genel kurulca belirlenen sayının altına düştüğünde, mevcut üye veya üyeler ilk genel kurula kadar görev yapmak üzere şartları haiz kişileri denetim kurulu üyeliğine atar. Yedekler de dahil hiçbir üye kalmaması halinde, yönetim kurulu, denetçi seçimi için genel kurul derhal toplantıya çağırılır.
Denetçi raporu genel kurula sunulmayan kooperatiflerde; finansal tablolar, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu ve ibra hakkında alınan kararlar geçersiz olacaktır.
Ana sözleşme ve genel kurul kararı ile denetim organının görev ve yetkilerini artırmak ve özellikle ara denetlemeleri öngörmek mümkündür.
Yönetim kurulu tarafından denetçilerin Ticaret Siciline bildirim yükümlülüğü getirilmiştir.
Dış Denetim
Kanun’un 9. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 69. Maddesi tamamen değiştirilerek, finansal tabloların denetimi dış denetim olarak tanımlanmış ve dış denetim hali düzenlenmiştir.
Böylece, kooperatiflerin dış denetim sisteminin yeniden düzenlenmesi ve etkin denetim sistemi kurulması hedeflenmektedir.
Buna göre, bakanlıkça çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslar dikkate alınarak belirlenen kooperatif ve üst kuruluşların finansal tabloları dış denetime tabidir.
Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da dış denetimin kapsamı içindedir.
Dış denetim, genel kurulca alınan karar doğrultusunda Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetçiler, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na tabi meslek mensupları, ilgili bakanlıkça dış denetimle yetkilendirilen, bağlı olunan merkez birlikleri veya merkez birliği kurulamamışsa bağlı olunan birlikler tarafından yapılabilecektir.
İlgili bakanlıkça dış denetimle yetkilendirilen birlik ve merkez birlikleri, Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre bağımsız denetime tabi olacaktır.
Bu madde kapsamında yapılacak denetime ilişkin usul ve esaslar, denetçilerin nitelikleri, uyacakları etik ilkeler, görev ve yetkileri, seçilmeleri, görevden alınmaları veya ayrılmaları, denetimin ve denetim raporlarının içeriği ve raporun genel kurula sunulması ile üst kuruluşların yetkilendirilmesine ilişkin hususlar ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecektir.
Kooperatif Birlikleri
Kanun’un 10. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 72. Maddesine eklenen fıkra ve cümle ile; kooperatifler, kooperatif birliklerine; kooperatif birlikleri de merkez birliğine ortak olmadığı takdirde, kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefalet sağlayamaz ve kamu kaynaklı tarımsal desteklemelere aracılık yapamaz.
Bu kapsamdaki başvurularda; birlikler kooperatifleri, merkez birliği de birlikleri ortaklığa kabulden kaçınamaz.
Kooperatiflerin Dağılması
Kanun’un 11. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 81. Maddesinde yapılan değişikliklerle; konut yapı kooperatifi ifadesi yapı kooperatifi olarak değiştirilmiştir.
Buna göre; yapı kooperatifleri, ana sözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ve/veya işyerlerinin ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır.
Ancak tescil işleminden sonra usulüne uygun şekilde ana sözleşme değişikliği yapılırsa kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hüküm uygulanmaz.
Genel Kurul İçin Bakanlık Temsilcisi Zorunluluğu
Kanun’un 12. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 87. Maddesi tamamen değiştirilerek; kooperatifler, kooperatif birlikleri, merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği’nin, genel kurul toplantılarından en az 15 gün önce, ilgili bakanlıktan bakanlık temsilcisinin katılımı için önce talepte bulunma şartı getirilmiştir.
Genel kurul toplantıları, bakanlık temsilcisinin huzurunda açılacak ve devam edecektir. Temsilci, toplantının kanunlara, ana sözleşmeye ve gündeme göre yürütülmesine nezaret edecektir.
Genel kurul toplantı tutanağı ile toplantıya katılanların listesi temsilci tarafından imzalanacaktır.
Temsilci, genel kurulda, kanun ve ana sözleşmeye aykırı olarak alınan kararlar hakkındaki görüşünü tutanakta belirtecektir.
Usulüne uygun talepte bulunulduğu halde, temsilci toplantıya katılamaz ise ilan edilen saatten bir saat sonra toplantıya başlanacaktır.
Bakanlık temsilcisinin ödemesi usulü de değiştirilmiş ve masrafı kooperatifin karşılayacağı düzenlenmiştir.
Bakanlık temsilcisinin nitelikleri, görevleri, yetkileri, ücret tarifeleri ile temsilci görevlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenecektir.
Kadın ve Engelli Kooperatiflerine Harç, İlan ve Aidat Muafiyeti
Kanun’un 13. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 93. Maddesinde yapılan değişiklikle; ortaklarının çoğunluğu kadınlardan oluşan ve kadın emeğinin değerlendirilmesi amacıyla kurulan kooperatifler ile ortaklarının çoğunluğu engellilerden oluşan kooperatiflerin, bu Kanun ve 6102 sayılı Kanun gereğince tescil ve ilana tabi işlemlerinden ücret alınmaz ve ilana tabi olanlar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ücretsiz olarak yayımlanır.
Bu kooperatiflerden, 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 24. maddesi gereğince odaya kayıt ücreti ve yıllık aidat ile aynı Kanunun 25. maddesinde tanımlanan munzam aidat alınmaz.
KOOPSİS
Kanun’un 15. maddesi ile; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun eklenen Ek Madde 5 ile; Ticaret Bakanlığı tarafından bir yıl içinde tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda eriştiği ve merkezî veri tabanının yönetildiği Kooperatif Bilgi Sistemi (KOOPBİS) kurulması düzenlenmiştir.
Kooperatifin ticaret sicili kayıtlarının, finansal tablolarının, yönetim kurulu ve denetçi raporlarının, genel kurul toplantı evrakının, ortakların kimlik, iletişim, pay ve ödemelerine ilişkin bilgilerinin KOOPBİS’e işlenmesinden yönetim kurulu sorumludur.
İlgili Bakanlık ile kooperatif ve üst kuruluşları, görevleri ile sınırlı kalmak şartıyla, ortakların ve ortak olmak için başvuranların kişisel verilerini KOOPBİS’te işlemeye ve görüntülemeye ve sistemde işlenen verileri, kamu kurum ve kuruluşlarına aktarmaya yetkilidir.
KOOPBİS’te tutulacak veriler ile elektronik ortamda sunulacak hizmetlerden faydalanılmasına ilişkin usul ve esaslar ilgili bakanlıklar ile Kişisel Verileri Koruma Kurumunun görüşü alınarak Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenecektir.
Yönetmelikler ve İntibaklar ile Geçiş Hükümleri
Yönetmelikler, değişikliklerin yürürlük tarihi olan 26.10.2021’dan itibaren 6 ay içinde çıkarılacaktır.
Eğitim Yükümlülüğü, kanunun yürürlüğe girdiği 26.10.2021 tarihinde görevde bulunan yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler için yapılacak ilk seçimlere kadar uygulanmaz.
31.12.2022 tarihine kadar seçilecek yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler için dokuz aylık süre, bu tarihten itibaren başlayacaktır.
Kooperatifler ve üst kuruluşları, ana sözleşmelerini en geç üç yıl içinde bu Kanun hükümlerine intibak ettirmek zorundadır.
Ana sözleşmelerini intibak ettirmeyen kooperatif ve üst kuruluşları dağılmış sayılır.
Ana sözleşmeler intibak ettirilinceye kadar, mevcut ana sözleşmelerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır.
Ana sözleşmelerini bu Kanuna intibak ettirmek için kooperatifler ve üst kuruluşlarının yapacakları genel kurulları, olağan genel kurulların usul ve çoğunluğuna göre toplanır ve karar verir.
Söz konusu Kanuna ulaşmak için tıklayınız.
1163 Sayılı Kooperatifler Kanununa ulaşmak için tıklayınız.
Saygılarımızla.