Kanunla; kısa çalışma, nakdi ücret ödemeleri, fesih yasağı, işbaşına dönüşü destekleyen düzenlemeler ve İş güvenliği zorunluluğunun ertelenmesi gibi pek çok düzenleme yapılmıştır.
Kanunla yapılan düzenlemelerden öne çıkan hususlar özet olarak aşağıdaki gibidir.
Kısa Çalışmanın 31 Aralık 2020’ye Kadar Uzatılabilmesi
Bilindiği üzere; 7226 sayılı Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen, “geçici madde 23” ile; virüs salgını nedeniyle, kısa çalışma ödeneğine hak kazanma olanağı geçici olarak kolaylaştırılırmış (İş sözleşmesinin 120 gündür devam ediyor olması koşulu 60 güne indirilmiş; son üç yılda ödenmiş olması gereken prim ödeme gün sayısı 600 günden 450 güne indirilmişti) kısa çalışmaya başvuru süresinin de ihtiyaca göre 31.12.2020 tarihine kadar Cumhurbaşkanı tarafından bütün olarak uzatılabileceği yönünde düzenleme yapılmıştı.
Kanunun 3. maddesi ile; kısa çalışma için başvuru süresi ile kısa çalışma ödeneğinden yararlanma süresi Cumhurbaşkanı tarafından, sektörel olarak ayrı ayrı veya bir bütün olarak 31.12.2020 tarihine kadar uzatabilecektir.
447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Eklenen “Geçici madde 26” ile Yapılan Düzenlemeler
Kanunun 4. maddesi ile; 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na, Geçici 26. Madde eklenmişti. Bu madde ile yapılan düzenlemeler aşağıdaki gibidir.
Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanan Sigortalılar İçin 3 Ay Süre İle Prim Desteği
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun, “Geçici 23. maddesi” kapsamında, 01.07.2020 tarihinden önce kısa çalışma başvurusunda bulunmuş özel sektör işyerlerinde kısa çalışma ödeneğinden yararlanan sigortalıların, işyerindeki kısa çalışmanın sona ermesi ve aynı işyerinde haftalık normal çalışma sürelerine dönmeleri durumunda 31.12.2020 tarihini geçmemek üzere kısa çalışmanın sona erdiği tarihi takip eden üç ay süreyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 82.maddesi uyarınca asgari sigorta prim miktarları üzerinden ödenecek işveren ve işçi sigorta prim tutarları toplamı, her ay işverenlerin Kuruma ödeyeceği prim miktarlarından mahsup edilerek işverene prim desteği olarak sağlanacaktır. Destek tutarı İşsizlik Sigortası fonundan karşılanacaktır (m.4/1).
Nakdi Ücret Desteğinden Yararlanan Sigortalılar İçin 3 Ay Süre İle Prim Desteği
7244 sayılı Kanun ile 4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen “Geçici madde 10” ile işverenlere üç ay süreyle fesih yasağı getirilmiş, bu sürede işçilerini kısmen veya tamamen ücretsiz izne çıkarabilme yetkisi verilmiş, 7244 sayılı Kanun ile 4447 sayılı Kanun’a eklenen “Geçici madde 24” ile de, ücretsiz izne çıkarılan işçilere (15.03.2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilmiş ve işsizlik sigortasından yararlanamayan işçilere de) nakdi ücret desteği (günlük 39.24 TL) olanağı getirilmişti.
Kısa çalışma uygulamasında olduğu gibi, 01.07.2020 tarihinden önce ücretsiz izne çıkarıldıkları için nakdi ücret desteğinden yararlanan işçilerle birlikte işverenin, normal çalışma süresine dönerek çalışmaya başlaması halinde de, işveren ve işçi sigorta prim tutarları toplamı, her ay işverenlerin Kuruma ödeyeceği prim miktarlarından mahsup edilmek üzere üç ay süreyle işverene prim desteği sağlanacaktır (m.4/2).
Desteğin Süresi
Her bir ay için işverene sağlanacak destek süresi ise, kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçiler ile nakdi ücret desteğinden yararlanan işçilerin, kısa çalışma ödeneği veya nakdi ücret desteği aldıkları süredeki aylık ortalama gün sayıları kadar olacaktır (m.4/3).
Mesela bir çalışan, kısa çalışma veya ücretsiz izne çıkarma uygulaması süresi içinde ayda ortalama 30 gün çalışmamış veya ayda ortalama 30 gün ücretsiz izne çıkarılmışsa, işverene verilecek destek ayda ortalama 30 gün üzerinden olacaktır. Eğer, kısa çalışma veya ücretsiz izne çıkarılma süresince ortalaması alındığında ayda ortalama 20 gün çalışmamış veya ücretsiz izne çıkarılmışsa, işverene verilecek destek ayda ortalama 20 günlük prim desteği olacaktır.
A çalışanının kısa çalışmada veya ücretsiz izinde bulunduğu sürede çalışmadığı günlerin ortalaması ayda ortalama 20 gün, B işçisinin ise ayda ortalama 30 gün ise, A çalışanı için işverene yapılacak destek aylık ortalama 20 gün, B çalışanı için yapılacak destek 30 gün dikkate alınarak, toplam 50 gün üzerinden yapılacaktır.
Destekten Faydalanamayacak Olanlar
Sosyal destek primine tabi (emekli) çalışanlar, 5510 sayılı Kanunun Ek madde 9 da tanımlanan ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar ile yurtdışında çalışan sigortalılar için bu destekten faydalanılamaz (m.4/4).
Yersiz Yararlanma Durumu
İşyerinde uygulanan kısa çalışmadan yersiz yararlanıldığının tespiti veya kısa çalışma başvurusuna yönelik uygunluk tespitinin olumsuz sonuçlanması ya da geçici 24 üncü madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yersiz yararlandığının tespiti halinde, işyeri bu madde kapsamında sağlanan prim desteğinden yararlanamaz veya yersiz yararlanmış sayılır ve yararlanılan destek tutarı işverenden 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinin ikinci fıkrası uyarınca gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir (m.4/5).
Diğer Teşviklerden Faydalanamama
Bu maddeyle sağlanan teşvikten yararlanmakta olan işverenler, bu teşvikten yararlanılan ayda aynı sigortalı için diğer sigorta primi indirimi, teşvik ve desteklerinden yararlanamaz (m.4/6).
Sağlanan Prim Desteğini İşverenden İsteyememe
Kısa çalışma ve/veya ücretsiz izin uygulamalarını bitirerek normal çalışma süreleriyle faaliyete geçen işyerleri işverenlerine sağlanacak destek miktarı, bu durumda olan her işçi için, işveren ve işçinin sigorta primlerinin toplamından ibaret olacağından işçi, prim desteğinde yer alan kendisine ait sigorta prim miktarını işverenden isteyemeyecektir (m.4/7).
Desteğin Gider ve Maliyet Yazılamaması
İşverene sağlanan destek miktarı, gelir ve kurumlar vergisi kanunu çerçevesinde, gelir, gider ve maliyet unsuru olarak değerlendirilemeyecektir (m.4/8).
Cumhurbaşkanına 6 ay Uzatma Yetkisi
Cumhurbaşkanına desteğin uygulanacağı üç aylık süreyi, sektörel olarak ayrı ayrı veya bütün olarak altı aya kadar uzatabilme yetkisi verilmiştir (m.4/9).
Bu maddede yapılan düzenlemeler kanunun yayımı tarihini takip eden ayın başında (01.08.2020) yürürlüğe girecektir.
447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Eklenen “Geçici madde 10” ile Yapılan Düzenlemeler
Kanunun 5. maddesi ile; 4857 sayılı İş Kanunu’nun, “Geçici 10. maddesi” ne bazı ekleme ve değişiklikler yapılmıştır.
Fesih Yasağı Kapsamında Değerlendirilmeyen Durumlar
4857 sayılı İş Kanunu’na 7244 sayılı Kanun ile eklenen, “Geçici madde 10” uyarınca işverenler için geçici olarak gündeme getirilen fesih yasağına, “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar” nedeniyle fesih hakkı istisna olarak tanınmıştı.
Bu maddeye ihtiyaç duyulan birkaç istisnai durum daha eklenmiştir. Düzenlemeye göre;
- “belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi”,
- “işyerinin herhangi bir nedenle kapanması ve faaliyetinin sona ermesi”,
- “ilgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri”
söz konusu olduğunda, fesih yasağına rağmen iş sözleşmesi sona erebilecektir (m.5).
Cumhurbaşkanına Fesih Yasağı Ve Ücretsiz İzne Çıkarma Süresini 30.06.2021’ye Kadar Uzatma Yetkisi
4857 sayılı İş Kanununun “Geçici madde 10” dördüncü fıkrasına göre; üç ay süreyle fesih yasağı ve ücretsiz izne çıkarma konusunda Cumhurbaşkanı’na verilmiş olan altı aya kadar uzatma yetkisi, her defasında üçer aylık sürelerle olmak üzere 30.06.2021 tarihine kadar uzatma yetkisine dönüştürülmüştür (m.5).
İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Zorunluluğunun 2024’e Ertelenmesi
Kanunun 10. maddesi ile; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında; 4857 sayılı İş Kanunu’nun mülga 81. maddesi kapsamında çalışanlar hariç; kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi zorunluluğu 31.12.2023 tarihine ertelenmiştir (m.10 ).
Bu madde 01.07.2020 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Kanunun diğer maddeleri ise 23.07.2020 olan yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu Kanuna ulaşmak için tıklayınız.
Saygılarımızla.
Esas Bağımsız Denetim S. M. Mali Müşavirlik A. Ş.