Bazı mesleklerde Mesleki Yeterlilik Belgesi zorunluluğu 1 Ocak'ta Başladı.

Çalışma hayatının en büyük sorunlarından birisi yetişmiş iş gücünün yeterli olamamasıdır. Avrupa Birliği uyum süreci kapsamına teknik ve mesleki alanda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek, ölçmek ve belgelendirmek amacıyla 2006 yılında “Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu” çıkarılmıştır. Bu kapsam içinde Mesleki Yeterlilik Kurumu kurulmuş ve standartlar belirlenerek, çalışanlar için gerekli sınav ve sertifikasyon işlemleri başlatılmıştır. Verilen eğitimler mesleğin ulusal ve uluslararası standartlara uygun ifa edilmesi ve çalışırken izlenmesi gereken iş güvenliği adımlarını içermektedir. 

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı 4 Nisan 2015 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda kabul edilerek 6645 sayılı kanun numarası ile yasalaştı. Kanun 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanununda da önemli değişiklikler yaptı.

Bu değişikliklerin en önemlilerinden biri şüphesiz çalışma ve iş dünyasını yakından ilgilendiren belge zorunluluğu getirilen meslekler olmuştur. Kanuna göre; “Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından standardı yayımlanan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, tebliğlerin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanununda düzenlenen esaslara göre Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olmayan kişiler çalıştırılamayacaktır.”

“Mesleki Yeterlilik Kurumu Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliğ” 25 Mayıs 2015 tarihli ve 29366 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Tebliğe göre; tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, MYK tarafından standardı yayımlanan ve söz konusu tebliğin ekteki listede belirtilen mesleklerde mesleki yeterlilik belgesine sahip olmayanlar 25.05.2016 tarihinden sonra çalıştırılamayacaklardı. Esas itibariyle listede yer alan 40 meslek için mesleki yeterlilik belgesi şartı geçerliydi. Buna karşın çalışma hayatının söz konusu geçerlik tarihine kadar mesleki yeterlilik konusunda hazır olamayacağı öngörüldü. İşyerlerinde faaliyetlerin devamının sağlanması, çalışanların istihdam sorunu yaşamaması ve işverenlerin cezai müeyyidelerle maruz kalmaması için ilk tebliğde yer alan 40 meslek için süre dolmuş olsa da Çalışma Bakanlığı prensip kararı doğrultusunda yıl sonuna kadar cezai yaptırımların uygulanmaması, teftişlerde konuya ilişkin işverenlere rehberlik ve bilgilendirmenin sağlanmasına dair karar aldı. 

İkinci bir tebliğ 24.03.2016 tarihinde yayımlanarak 8 meslek daha belge zorunluluğuna dâhil edilerek bu meslekler için 25.03.2017 tarihine kadar zaman tanınmıştır. 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren işveren ilk tebliğde yer alan 40 meslek için çalışanlarına mesleki yeterlilik belgesi aldırması şarttır. Diğer tebliğde bulunan 8 meslek için uygulama tarihi 25.03.2017’dir. Zamanla Tehlikeli Ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmeliğin ek-1’de yer alan 109 mesleğin hepsi için mesleki yeterlilik belgesi zorunluluk haline gelecektir. 

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu madde 4’e göre işveren eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirleri almakla yükümlüdür. Çalışanların eğitimi başlığı altındaki 6331 sayılı Kanunun 17’inci maddesine göre “işveren çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını” sağlamalıdır. Söz konusu eğitime paralel olarak işveren bazı tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde mesleki eğitimi olmayanları çalıştıramaz. Mesleki eğitim ile ilgili yayınlanan yönetmeliğe göre işveren 1 Ocak 2017 tarihinden sonra mesleki eğitime ilişkin yayınlanan tebliğde belirtilen 40 meslekte çalışanlarına mesleki yeterlilik belgesi aldırmalıdır. Bununla beraber yayınlanan ikinci tebliğde 8 meslek daha listeye eklenmiş olup bu meslekler için 24.03.2017 uygulama tarihi öngörülmüştür. 

Yükümlülüğe Uymamanın Cezası

Söz konusu mesleklerde mesleki yeterlilik belgesi olmayan 6331 sayılı Kanuna göre söz konusu tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalıştırılamaz. Mesleki yeterlilik belgesi olmayanları çalıştıran işverenlere çalışan başına idari para cezası uygulanır. Mesleki yeterlilik belgesi olmaksızın ilk tebliğde belirtilen 40 meslekte yeterlilik belgesi olmaksızın işçi çalıştırana kişi başına 2017 yılı için 547 TL idari para cezası öngörülmektedir.

1 Ocak 2017 itibariyle uygulanacak cezalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri tarafından yapılacak denetimlere göre uygulanacaktır. Müfettiş raporuna istinaden cezalar Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü tarafından işverene tebliğ edilecek, tebliğ edilen cezalar işverence bir ay içerisinde ödenecektir.

Çalışanlara Mesleki Eğitim Verme Yükümlülüğü

Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmeliğe göre mesleki eğitim örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerindeki gelişimlerini ve yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitimdir. 

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun madde 17.3’e göre mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz. Mesleki eğitim alınması gereken işler Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmeliği Ek-I’de belirtilmiştir. 

İşveren söz konusu Ek’te yer alan yer alan 109 tehlikeli ve çok tehlikeli işte çalışanlarının mesleki eğitim almasını sağlamalıdır. Söz konusu yönetmeliğin 6’ıncı maddesinde hangi belgelerin mesleki eğitim olarak sayıldığı yer almaktadır. Mesleki yeterlilik belgesi söz konusu hüküm kapsamında mesleki eğitim sayılmaktadır. 

Mesleki Yeterlilik Belgesi 

Mesleki yeterlilik belgesi belge sahibinin ulusal yeterlilikte belirtilen öğrenme kazanımlarına (bilgi, beceri ve yetkinlik) sahip olduğunu gösteren bir belgelerdir. 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kanunu madde 2’ye göre tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mühendislik ve mimarlık meslekleri ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler dışında bütün mesleklere için mesleki yeterlilik belgesi zaman içinde zorunlu hale gelecektir. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde mesleki yeterlilik belgesi mesleki eğitim belgesi olarak kabul edilmiştir. Mesleki yeterlilik belgesi MYK (Mesleki Yeterlilik Kurumu) tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarca ölçme ve değerlendirme sonucunda başarılı olan bireylere verilir. 

Mesleki Yeterlilik Belgesi Alınması Gereken Meslekler 

Meslekî yeterlilik kurumu meslekî yeterlilik belgesi zorunluluğu getirilen mesleklere ilişkin yayınlanan ilk tebliğde yer alan 40 meslek için yürürlük tarihi 25.05.2016, uygulama tarihi 01.01.2017 olarak belirlenmiştir. İkinci tebliğde yer alan 8 meslek için yürürlük tarihi 24.03.2017 olarak belirlenmiş olup uygulama tarihine ilişkin bir erteleme yoktur. Söz konusu meslekler, mesleklerin seviyesi, uygulama ve yürürlük tarihleri aşağıda tablo halinde verilmiştir. 

Mesleki Yeterlilik Belgesi Almak Zorunda Olmayanlar 

Meslekî Yeterlilik Kurumu Meslekî Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliğ Madde 3.2’ye göre 05.06.1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi almış olanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanlar için mesleki yeterlilik belgesi zorunlu değildir. 

Belge nasıl alınacak?

Bireylerin MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi alabilmeleri için belge almak istedikleri mesleğe ait ulusal yeterliliğin olması ve MYK tarafından bu ulusal yeterlilikte sınav ve belgelendirme yapmak üzere yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşunun bulunması gereklidir. 

Sınav ve belgelendirme sürecinin tamamı yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca yürütmektedir. Bireyler sınav başvurularını belge almak istedikleri ulusal yeterliliklerde yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarına yapacak, daha sonra teorik ve performansa dayalı sınavlarda başarılı olan adaya MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi ve aynı format dâhilinde taşınabilir cüzdan tipi MYK Mesleki Yeterlilik Kimlik Kartı verilecektir.

Mesleki Yeterlilikte Verilen Teşvikler 

Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Çalışma Bakanlığında tebliğde ilan edilen mesleklerde Meslekî Yeterlilik Kurumu Kanunu kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan çalışanların 31.12.2017 tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti, 2018 yılının başından itibaren 2 yıl boyunca belge masrafı ile sınav ücretinin yarısı işsizlik sigortası fonundan karşılanacaktır. Sadece sınavda başarılı olan çalışanların masrafları ödenecek olup sınavı geçemeyenlerinki ödenmeyecektir. 

Ödenecek sınav ücreti, brüt asgari ücretin yarısını geçmez ve destekten çalışan sadece 1 kez yararlanabilir. Aynı çalışan başka bir yeterlilik belgesi daha almak isterse ücret ödemesi gerekmektedir. Sınav ücretleri 460 TL ile 822 TL arasında değişmektedir. Hangi meslek ne kadar sınav ücretinin ödendiğini Mesleki Yeterlilik Kurum’unun web sitesinden öğrenebilir. 

Bununla beraber 6111 sayılı Torba Kanun teşvikleri kapsamında Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip 18 – 29 yaşarasındaki erkekler ile 18 yaşından büyük kadınlar için 48 ay süreyle; bu kişilerin İş Kur’a kayıtlı işsizler arasından işe alınmaları halinde ise ilave olarak 6 ay süreyle; aynı zamanda belirtilen yaş kapsamında çalışmakta iken, mesleki yeterlilik belgesine sahip olanlar için 12 ay süreyle sigorta primlerinin işveren hissesinin tamamı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanır. Teşvikten yararlanabilecek çalışanlar en az altı aydan beri o işyerinin işçisi olmamalı, ortalama sigortalı sayısına ilaveten işe alınmalıdır. Sigortalı işsiz çalışanlar bu teşvikten sadece bir kere yararlanabilir. 

Zamanla yönetmelikte belirtilen 109 mesleğin hepsi için mesleki yeterlilik zorunluluğu getirecektir. Mesleki yeterlilik belgesinin iş gücünün niteliğinin arttırılmasında olumlu bir katkı sağlayacağı aşikârıdır. Bununla beraber çalışanlara yapmış oldukları meslekte alması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemleri ile ilgili büyük katkı da sağlayacaktır.

Tebliğe ulaşmak için tıklayınız.

Belge zorunluluğu getirilen mesleklere ulaşmak için tıklayınız.

Mesleklere göre yekilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarına ulaşmak için tıklayınız.

Belge zorunluluğuna ilişkin sıkça sorulan sorulara ulaşmak için tıklayınız.

Saygılarımızla.

Esas Bağımsız Denetim S. M. Mali Müşavirlik A. Ş.