28.06.2014 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6545 sayılı “Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK)’nda değişiklikler yapılarak, bölge idare mahkemeleri “istinaf mercii” olarak yapılandırılmış; ilk derece idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların, Danıştay’dan önce bölge idare mahkemelerinde istinaf yoluyla incelenmesi esası getirilmiştir.
Bölge idare mahkemelerinin göreve başlama tarihi ise 07.11.2015 tarihli ve 29525 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karar ile belirlenmiş ve 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 ve geçici 20. maddeleri uyarınca kurulan ve yargı çevreleri belirlenen bölge idare mahkemelerinin göreve başlama tarihi 20.07.2016 olarak hüküm altına alınmıştır.
- İstinaf İncelemesine Tabi Uyuşmazlıklar
Bölge idare mahkemelerinin yeni görevlerine başlamasıyla birlikte, vergi yargılamasında özellikle belli tutarda değeri olan davalarda iki kademeli inceleme usulü uygulanacaktır.
2577 sayılı Kanun’un İstinafa ilişkin 45. ve temyize ilişkin 46. maddeleri birlikte değerlendirildiğinde, ilk derece vergi mahkemesinin verdiği kararları inceleyecek merciin davanın değerine göre belirlendiği anlaşılmaktadır.
- Dava değerinin beş bin Türk Lirasının (5.000 TL) altında olması halinde ilk derece vergi mahkemeleri tarafından verilen kararlar kesindir. Bu kararlar aleyhine istinaf veya temyiz yoluna başvurulamaz.
- Dava değerinin beş bin Türk Lirası (5.000 TL) ile yüz bin Türk Lirası (100.000 TL) arasında olması halinde ilk derece vergi mahkemesi kararına karşı sadece istinaf yoluna başvurulabilecektir. Bölge idare mahkemesinin buna ilişkin vereceği kararlar kesindir, Danıştay’da temyiz yoluna başvurulamaz.
- Dava değerinin yüz bin Türk Lirası (100.000 TL)’den fazla olması halinde ise, ilk derece vergi mahkemesi kararlarına karşı önce istinaf yoluna başvurulacak, istinaf kararın aleyhe olması halinde, karar temyiz edilebilecektir.
- Danıştay’ın temyiz incelemesi sonucunda ise verilen kararların niteliğine göre farklı yollar izlenecektir.
- Danıştay tarafından, bölge idare mahkemesince verilen kararının onanması halinde karar kesinleşir.
- Danıştay’ın, bölge idare mahkemesinin kararını bozması halinde ise;
Bölge idare mahkemesi, Danıştay’ın verdiği karara uyar ve karar kesinleşir.
Bölge idare mahkemesi Danıştay’ın kararına uymayarak, kararında ısrar eder ve dosya Danıştay İdari veya Dava Daireleri Kuruluna gönderilir. Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurulunun kararının verdiği kararlar kesindir.
Bölge idare mahkemelerinin, yeni görevine 20.07.2016’da göreve başlaması sebebiyle, bu tarihten önce verilen ilk derece idare ve vergi mahkemesi kararlarına, değişiklikten önceki hükümler uygulanacaktır.
- Bölge İdare Mahkemesi Tarafından Verilecek Kararların Yapısı
Dava değeri beş bin Türk Lirasından fazla olan davarlarda, ilk derece vergi mahkemelerinin kararları bölge idare mahkemelerince istinaf yoluyla incelenecektir.
- Bu inceleme sonucunda bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesinin verdiği kararı hukuka uygun bulursa, istinaf talebini reddedecek ve ilk derece mahkemesinin kararını onaylayacaktır. İlk derece mahkemesi tarafından verilen karardaki maddi yanlışlıklar var ve düzeltilmesi mümkün ise bölge idare mahkemesi gerekli düzeltmeyi yaparak aynı kararı verecektir. Dava değerinin yüz bin Türk Lirası’nı aşması halinde, bölge idare mahkemesi kararı Danıştay nezdinde temyiz edilebilecektir.
- Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını hukuka uygun bulmazsa istinaf başvurusunu kabul edecek ve ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına karar verecektir. Bu durumda bölge idare mahkemesi işin esası hakkında yeniden bir karar verecektir. Dava değerinin yüz bin Türk Lirası’nı aşması halinde, bölge idare mahkemesi kararı Danıştay nezdinde temyiz edilebilecektir.
- Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesi tarafından ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurusunu haklı bulması ya da davaya görevsiz veya yetkisiz mahkeme yahut reddedilmiş veya yasaklanmış hâkim tarafından bakılmış olması halinde istinaf başvurusunu kabul ederek, ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına karar verir. Bunun üzerine, dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. Bölge idare mahkemesinin buna ilişkin verdiği kararlar kesindir. Bu durumda ilk derece mahkemesinin vereceği karara göre istinaf ve temyiz süreci işleyecektir.
Danıştay’ın vereceği kararların niteliğinde bir değişiklik yapılmamıştır.
Görüldüğü üzere, istinaf yoluyla bölge idare mahkemelerine hem ilk derece mahkemesi gibi işin esasına girerek karar verme hem de Danıştay gibi incelemede bulunma görevi yüklemiştir.
Saygılarımızla.
Esas Bağımsız Denetim S. M. Mali Müşavirlik A. Ş.