27.02.2024 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından başkanlığın web sitesinde 2023 takvim yılı gelirlerinin beyanına yönelik olarak, mükelleflerimizin yıllık gelir vergisi beyannamesini verirken yararlanmaları amacıyla hazırlanan Zirai Kazanç Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi yayımlanmıştır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre, gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir. Gelir vergisine tabi gelir unsurları; ticarî kazanç, ziraî kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlardan oluşmaktadır.
Bu Rehberde, 2023 yılında zirai kazanç elde eden gerçek kişilerin vergilendirilmesine yönelik olarak;
- gerçek kişilerce icra edilmekte olan zirai faaliyete ilişkin kavramsal bilgiler,
- vergileme esasları,
- tevkifat uygulaması,
- işletme büyüklüğü ölçüleri,
- kazancın tespiti,
- indirilebilecek ve indirilemeyecek giderler,
- istisnalar,
- indirimler,
- kazancın beyan edilip edilmeyeceği,
- beyan edilmesi durumunda hangi şartlar altında beyan edileceği,
- beyannamenin verilme zamanı ve
- verginin ödenmesi
gibi konular hakkında bilgiler yer almaktadır.
Zirai Faaliyete İlişkin Kavramsal Bilgiler
Zirai Faaliyet, Zirai İşletme, Çiftçi, Mahsul, Müstahsil Makbuzu
Zirai faaliyet: Arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin üretimini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden çeşitli şekillerde faydalanılmasını ifade eder.
Bazı nebat ve hayvan çeşitlerinde üretimin doğrudan doğruya arazi üzerinde yapılmaması zirai faaliyetin niteliğini değiştirmez.
Aşım yaptırmak maksadıyla erkek damızlık beslenmesi, çiftçiye ait her türlü ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai üretim işlerinde çalıştırılması da zirai faaliyetlerden sayılır.
Zirai işletmelerde ücretli durumuna girmeksizin çalıştırılan çiftçilerce bizzat yapılan sulama, süt sağımı, meyve toplanması, kavaklıklarda dikim, kesim, toplama, taşıma, gibi hizmetler de zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmet olarak kabul edilir.
Satışların dükkân ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkân ve mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri safhalar zirai faaliyet sahasında kalır. Çiftçiler tarafından doğrudan doğruya zirai faaliyetleri ile ilgili alım satım işlerini yönetmek için açılan yazıhaneler, faaliyetleri bu konu ile sınırlı kalmak şartıyla dükkân ve mağaza sayılmaz.
Ürünlerin internet ortamında satışı; bu yerlerin elektronik iş yeri olarak iş yeri tanımı kapsamına girmesi nedeniyle ticari faaliyet olarak değerlendirilecek ve bu faaliyet sonucu elde edilen gelirin de Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hükümleri çerçevesinde vergiye tabi tutulması gerekecektir.
Çiftçiler mahsullerini bir dükkân veya mağaza açarak sattıklarında, mahsullerin dükkân veya mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri safhalar ziraî faaliyettir. Ancak dükkân veya mağazaya geldikten sonraki safhalar ise ticarî faaliyet kapsamında değerlendirilir. Çiftçilerin özellikle ziraî faaliyetleri ile ilgili alım satım işlerini idare maksadıyla açtıkları yazıhaneler, dükkân veya mağaza sayılmaz. Buradaki faaliyetler de zirai faaliyet kapsamında değerlendirilir.
Zirai makine ve aletlerinin zirai işletmeye dahil bulunması, yani çiftçiler tarafından bizzat kendi zirai faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilmiş olmaları halinde, kendi zirai faaliyet ve işletmesinin kapasite ve büyüklüğüne bakılmaksızın, bu araçların diğer çiftçilerin zirai üretim işlerinde çalıştırılması zirai faaliyet kapsamında değerlendirilmektedir.
Çiftçilerin zirai işletmeleri ile tarımsal alet ve makinelerini kiraya vermeleri veya bunları el emekleri ile birleştirmek suretiyle yaptıkları hizmetler, zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmet olarak kabul edilmektedir.
Zirai işletme: Zirai faaliyetlerin, içinde yapıldığı işletmelere zirai işletme denir.
Bir çiftçiye veya ortaklığa ait olup aynı köy sınırları içinde veya birbirine bitişik arazi üzerinde bulunan veya üretim şartlarına göre birbirine bağlılık ve beraberlik arz eden işletmeler tek işletme sayılır.
Çiftçi: Zirai işletmeleri işleten gerçek kişilere (adi şirketler dahil), vergiye tabi olsun veya olmasınlar çiftçi denir.
Gelir vergisinden muaf çiftçi: Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler, bahse konu hizmetlerine münhasır olmak kaydıyla gelir vergisinden muaftır.
Mahsul: Zirai faaliyetler neticesinde üretilen maddelere mahsul denir.
Müstahsil Makbuzu: 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 235 inci maddesine göre, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin, gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada tanzim etmeye ve bir nüshasını satıcı çiftçiye vermeye mecbur oldukları belgeye müstahsil makbuzu denir. (Müstahsil makbuzunun, elektronik ortamda düzenlenme zorunluluğuna ilişkin düzenlemeler/açıklamalar 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer almaktadır.)
Yıllık Beyannamenin Verilmesi
Ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerinin hiçbir hadle sınırlı olmaksızın yıllık gelir vergisi, geçici vergi, katma değer vergisi ve muhtasar beyannamelerini elektronik ortamda gönderme zorunluluğu bulunmaktadır.
Buna göre ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri; 2023 takvim yılı kazançlarına ilişkin olarak, 1 Mart -1 Nisan 2024 (31 Mart 2024 tarihinin hafta sonuna rastlaması nedeniyle) tarihleri arasında verebilecekleri Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesini, elektronik ortamda göndereceklerdir.
Defter-Beyan Sistemi kapsamındaki mükelleflerin, sistemi kullanmaya başladıkları dönemden itibaren tüm beyannamelerini sistem üzerinden göndermeleri gerekmektedir.
Gelir unsurlarından birinden, bir kaçından veya tamamından bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratlardan beyan edilmesi gerekenlerin yıllık beyannamede toplanarak beyan edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca bu mükelleflerin takvim yılı içinde;
- Memleketi terk etmesi halinde memleketi terkten önceki 15 gün içinde,
- Ölümü halinde ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde vefat eden kişi namına varislerce,
yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyanda bulunulması gerekmektedir.
Ölüm halinde, kıst döneme ait beyanname verme süresinin son günü 2/8/2016 tarihi ve sonrası olması durumunda beyannamenin elektronik ortamdan (e-beyanname sisteminden) gönderimi mümkün bulunmaktadır.
Verginin Ödenme Zamanı Ve Şekli
2023 yılı kazançlarına ilişkin olarak verilecek yıllık gelir vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, 2024 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksit olmak üzere;
- Birinci taksiti, damga vergisi ile birlikte 1 Nisan 2024 (31 Mart 2024 tarihinin hafta sonuna rastlaması nedeniyle),
- İkinci taksiti ise 31 Temmuz 2024,
tarihine kadar ödenmesi gerekmektedir.
Memleketi terk ve ölüm gibi mükellefiyetin kalkmasını gerektiren durumlar ile münferit beyanname ile bildirilen kazançların vergisinin, beyanname verme süreleri içinde ödenmesi gerekmektedir.
Ödeme
Verginizi;
Başkanlığımıza ait gib.gov.tr internet sitesi (Dijital Vergi Dairesi ve GİB Mobil Uygulaması) üzerinden;
- Anlaşmalı bankaların kredi kartları ile
- Anlaşmalı bankaların banka kartları veya banka hesabından,
- Yabancı ülkede faaliyet gösteren bankaların; kredi kartları, banka kartları ve diğer ödeme yöntemleri ile,
Anlaşmalı bankaların;
- Şubelerinden,
- Alternatif ödeme kanallarından (İnternet Bankacılığı, Telefon Bankacılığı, Mobil Bankacılık vb.),
- PTT iş yerlerinden,
- Tüm vergi dairelerinden,
yapılabilmektedir.
Ödeyeceğiniz gelir vergisini Dijital Vergi Dairesindeki “Hesaplamalar” bölümünden yararlanarak öğrenebilirsiniz.
(dijital.gib.gov.tr Hesaplamalar Gelir Vergisi Hesaplama)
Beyannameye Eklenecek Bildirim Ve Belgeler
Sadece zirai kazançlarını beyan eden mükellefler Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesine:
• Ayrıntılı Bilanço ve Ayrıntılı Gelir Tablosu (Bilanço esasına göre defter tutan zirai kazanç mükelleflerince eklenecektir.),
• Zirai Kazançlara Ait Bildirim (Zirai İşletme Hesabı Özeti / Zirai Kazanç Bildirimleri İcmal Tablosu) (İşletme hesabı esasına göre defter tutan zirai kazanç mükelleflerince eklenecektir.),
• Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Mükelleflere Ait Ticari Kârdan Mali Kâra Ulaşmak İçin Hesaplamayı Gösteren Bildirim (Sadece bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerince eklenecektir.),
• Varsa, Yabancı Ülkelerde Ödenen Vergilere İlişkin Bildirim,
• Varsa, Kesinti Yoluyla Ödenen Vergilere İlişkin Belgeleri,
ekleyebileceklerdir.
Zirai kazancın yanında başka gelirlerin de beyan edilmesi halinde, ilgili gelire ilişkin belgeler de eklenecektir.
Beyanname Vermeyenlere Uygulanacak Yaptırımlar
Elektronik ortamda verilmesi gereken beyannamenin kanuni süresinde verilmemesi durumunda mükelleflere özel usulsüzlük cezası ile süresinde tahakkuk ettirilmeyen vergi için ayrıca vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanır. Tarh edilecek vergi çıkmaması durumunda ise özel usulsüzlük cezası uygulanır.
Zirai Kazanç Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi için tıklayınız.
Saygılarımızla.
Esas Bağımsız Denetim S. M. Mali Müşavirlik A. Ş.