Sermaye Piyasasi Kanununa Tabi Olmayan Şirketler De Artik Kar Payi Avansi Dağitabilecekler

I. GİRİŞ :

Bilindiği üzere 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu yürürlüğe girmeden önce sadece Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi şirketler “Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Olan Halka Açık Anonim Ortaklıkların Temettü Ve Temettü Avansı Dağıtımında Uyacakları Esaslar Hakkında (Seri: IV, No: 27) Sayılı Tebliğ” uyarınca kâr payı (temettü) avansı dağıtabilmekteydiler.

Yeni Ticaret Kanunu ile birlikte avans kar dağıtımı; Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan anonim

şirketler ile birlikte sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve limited şirketler için de mümkün kılınmıştır

6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu 509 uncu maddesinin birinci fıkrasında kâr paynını ancak net dönem kârından ve serbest yedek akçelerden dağıtılabileceği, aynı maddenin üçüncü fıkrasında, kâr payı avansının, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan anonim şirketlerde, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının bir tebliği ile düzenleneceği, 565 inci maddesinin ikinci fıkrasına istinaden sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin anonim şirketler hükümlerine tabi olduğu ve 644 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde Limited şirketlerde kar payı avansına ilişkin 509 uncu maddenin üçüncü fıkrasının uygulanacağı hükmedilmiş bulunmaktadır.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu hükümlere istinaden Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ’i yayımlayarak 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan anonim şirketler ile limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin kâr payı avansı dağıtımında uyacakları usul ve esasları düzenlemiştir.

Avans Kar payı dağıtımı ile ilgili Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 9 Ağustos 2012 tarih ve 28379 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanan Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ özetle şu şekildedir;

II. KAR PAYI ve KAR PAYI AVANSININ TANIMI : 

Kâr payı, net dönem kârı veya serbest yedek akçeler1 üzerinden ortaklara ve kâra katılan diğer kimselere genel kurulca dağıtılmasına karar verilen tutarı ifade eder. (Md.4/1-b)

Kâr payı avansı ise kâr payından mahsup edilmek üzere ara dönem finansal tablolara göre oluşan kârlar üzerinden bu Tebliğ hükümlerine göre hesaplanan tutardır. (Md.4/1-c)

III. KAR PAYI AVANSI DAĞITIMININ ŞARTLARI :

Şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmeleri için iki şart gereklidir:

Şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması

Kâr payı avansı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolara göre kâr edilmiş olması. (Md. 5/1)

İlgili hesap dönemi öncesinde ödenen kâr payı avanslarının, ilgili olduğu yılın net dönem kârından mahsup edilmesi şarttır. Bu işlem yapılmadan, şirket genel kurulunca kâr payı dağıtılmasına ve kâr payı avansı ödenmesine karar verilemez. (Md. 6/3)

Kâr payı avansı dağıtılabilmesi için şirket sözleşmesinin değiştirilmesi şart değildir. Sözleşme, anonim şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin esas sözleşmesini, limited şirketlerin ise şirket sözleşmesini ifade eder.

IV. DAĞITIM KARARINDA BULUNMASI GEREKEN UNSURLAR :

Şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtımına karar verildiği durumda bu kararda ayrıca aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:

a) İlgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda, net dönem kârını aşan kâr payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edileceği, serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan kâr payı avanslarını karşılayamaması halinde fazla ödenmiş olan kâr payı avanslarının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,

b) İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda;

1) Varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,

2) Genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından mahsubu sonrasında bakiye serbest yedek akçe tutarının dağıtılan kâr payı avanslarından indirileceği, indirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kâr payı avansı tutarının bakiye serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği.

V. TOPLANTI ve KARAR YETER SAYISI :

Kâr payı avansı dağıtılacak hesap dönemi içinde yapılacak genel kurul toplantısında karara bağlanır. Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, genel kurulca bu yönde karar alınabilmesi için sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır olması, bu nisabın toplantı süresince korunması ve toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde kullanılmış olması, limited şirketlerde ise toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde olması gereklidir.

VI. DAĞITILACAK KAR PAYI AVANSININ HESAPLANMASI :

Dağıtılacak kâr payı avansı; varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının, vergi, fon ve mali karşılıkların, kanunlara ve sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin, varsa imtiyazlı pay sahipleri, intifa senedi sahipleri ve kâra katılan diğer kimseler için ayrılacak tutarların, oluşan ara dönem kârından indirilmesi suretiyle hesaplanacaktır. Ödenecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemeyecektir.

Aynı hesap dönemi içinde izleyen ara dönemlerde de kâr oluşması halinde dağıtılacak kâr payı avansı tutarı yukarıda belirtilenlerin yanı sıra önceki ara dönem veya dönemlerde ödenmiş olan kâr payı avansı tutarları da indirilerek hesaplanacaktır. Ödenecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemeyecektir.

VII. KAR PAYI AVANSI HESAPLAMA TABLOSU :

Dağıtılacak kâr payı avansı tutarının hesaplanmasına ilişkin tablo aşağıdaki şekildedir.

Kâr Payı Avansı Tutarının Hesaplanmasına İlişkin Tablo

(-) İndirimleri ifade eder.
[1]Ara dönem finansal kârın %5’i, ödenmiş sermayenin %20’sine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçe olarak ayrılır. Bu sınıra ulaşıldıktan sonra da;
a) Yeni paylar çıkarılmışsa sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı,
b) Varsa ıskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerlerine verilecek yeni senetlerin çıkarılma giderlerinin düşürülmesinden sonra kalan kısmı, genel kanuni yedek akçe olarak ayrılır.
[2] Kanunun 521 inci ve 522 nci maddelerine istinaden ayrılması gereken tutar belirtilir.
* Sözleşmede hüküm bulunması durumunda yer verilir.
[3] Dağıtılabilecek kâr payı avansı tutarının %10’u 2. tertip yedek akçe olarak ayrılır.

 VIII. KAR PAYI AVANSI ÖDEMELERİ :

Tebliğin 8 inci maddesine göre kar payı avansı ödemeleri aşağıdaki gibi yapılır;

Kâr payı avansı, dağıtım tarihleri itibarıyla ortaklara payları oranında ödenir.

Kar payı avansı tutarları kararı izleyen en geç 6 hafta içerisinde ödenir.

Kâr payı avansı, kârdan imtiyazlı paylara imtiyaz dikkate alınmadan ödenir. İntifa senedi sahiplerine, ortak olmayan yönetim organı üyelerine ve ortaklar dışında kâra katılan diğer kimselere kâr payı avansı ödenemez.

Ortakların sermaye taahhüt borçları dışında şirkete borçlu olmaları halinde söz konusu borç ortağa ödenecek kâr payı avansından mahsup edilir.

Bir hesap döneminde kâr payı avansı dağıtan ve ardından sermaye artırımı gerçekleştiren şirket, aynı hesap döneminde tekrar kâr payı avansı dağıtmak istediğinde aşağıda belirtilen esaslara uyar.

Sermaye artırımı sonrasında yapılacak kâr payı avansı ödemesinde, yeni ortaklara öncelik verilir.

Söz konusu öncelik, eski ve yeni ortakların dönem içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitleninceye kadar devam eder.

Eski ve yeni ortakların hesap dönemi içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitlendikten sonra, kalan kâr payı avansı tutarı veya bir sonraki ara hesap döneminde ödenecek kâr payı avansı tutarı mevcut ortaklara payları nispetinde ödenir.

IX. KAR PAYI AVANSI İŞEMLERİNDE YÖNETİM ORGANININ GÖREVLERİ :

Genel kurul tarafından kâr payı avansı dağıtılmasına karar verilmesi ve ara dönem finansal tablolara göre de kâr edilmiş olması halinde şirket yönetim organınca sırasıyla aşağıdaki görevler yerine getirilir.

Kâr payı avansı dağıtımına ilişkin rapor hazırlamak, (Bu raporda; kâr payı avansı dağıtımına dayanak oluşturan ara dönem finansal tabloların Kanunun 515 inci maddesinde belirtilen dürüst resim ilkesine uygun olarak hazırlandığı ve dağıtılacak kâr payı avansı tutarının 7 nci maddeye uygun olarak hesaplandığı belirtilir)

Yapılan hesaplamalara ve diğer şartların yerine getirilmiş olduğuna dayanak teşkil eden belgeler bu rapora ek yapmak.

Raporda tespit edilen kâr payı avansının ortaklara ödenmesine ve bu ödemelerin yapılma usulüne ilişkin karar almak.

 Kâr payı avansı tutarları 8 inci maddeye uygun olarak kararı izleyen en geç 6 hafta içerisinde ödemek.

Hamiline yazılı pay senedi sahiplerine kâr payı avansı ödenirken gerekli güvence yönetim organı tarafından almak.

6 ncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen durumların ortaya çıkması halinde (yıl içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda) fazladan ödenen kâr payı avanslarının ortaklardan tahsil edilerek şirkete iadesine ilişkin işlemler yönetim organınca yerine getirilir.

X. KURUMLAR VERGİSİ AÇISINDAN AVANS KAR PAYI DAĞITIMI DÜZENLENMESİ :

Bİlindiği üzere, 6 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ ile 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ’in Avans Kar Payı Dağıtımı başlıklı 15.6.6 bölümünü değiştirilmiş ve yapılan değişiklikle bu uygulamanın genel çerçevesi aşağıdaki şekilde çizilmiştir:

Kurumlar vergisi mükelleflerince avans kâr payı dağıtımı yapılması halinde, dağıtılan kâr payları üzerinden elde edenin hukuki niteliğine göre vergi kesintisi yapılacaktır. Kesilen vergiler, avans kâr payı dağıtımının yapıldığı aya ait muhtasar beyanname ile beyan edilecektir.

Avans kâr payı dağıtımında kurum ortakları açısından elde etme, kurumun yıllık safi kazancının kesinleşip, kârın nakden veya hesaben dağıtıldığı, diğer bir ifadeyle avansın kâr dağıtım kararı uyarınca dağıtılan kârdan mahsup edildiği tarihte gerçekleşecektir. Şu kadar ki; bu süre, ilgili hesap dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihi içeren hesap döneminin sonunu geçemeyecektir.

Örneğin 2012 yılı içerisinde dağıtılan kar payı avansının, 2012 yılına ilişkin genel kurulun 30 Nisan 2013 tarihinde yapılması ve bu genel kurul toplantısında avansın mahsubuna karar verilmesi halinde ortaklar tarafından 30 Nisan 2013 tarihinde elde edildiği kabul edilecek ve ortak tarafından bu kar paylarının beyanı gerektiği durumlarda 2014 yılında verilecek gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Tebliğdeki açıklamaya göre genel kurulun 2013 yılının sonuna kadar toplanamaması ya da toplansa dahi mahsuba ilişkin bir karar vermemesi halinde 2013 yılı sonu itibariyle kar payı elde edilmiş sayılacaktır.

Avans kâr payı dağıtılması halinde, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri uygulanmayacaktır. Ancak, hesap dönemi itibarıyla zarar doğması veya safi kazancın avans olarak dağıtımı yapılan kârdan düşük çıkması halinde, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri uygulanacaktır.

XI. SONUÇ :

Bilindiği üzere, 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nin 15.6.6 maddesinde avans kar payı dağıtımının vergisel boyutu düzenlenmekteydi. Fakat kar payı dağıtımı Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi anonim ortaklıklar dışında, kuralları Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile belirlenmiş bir konu olduğundan, Tebliğin bu düzenlemesi iptali istemiyle Danıştay’da dava konusu edilmiş, Danıştay 4.Dairesi’nce alınan 18.10.2007 tarih ve E: 2007/2364 sayılı Karar ile Tebliğin bahse konu bölümünün yürütmesi durdurulmuştur. Danıştay Kararı’nın gerekçesi, 5520 sayılı Kanun’da bu konuda bir düzenleme olmaması ve Maliye Bakanlığı’na tanınan bir yetki de bulunmamasının yanı sıra, TTK’nda da bu konuda düzenleme bulunmaması, hatta aksine düzenlemeler olmasıdıydı (TTK Md: 470).

6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 509 uncu maddesi ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığına bu konuda düzenleme yapma yetkisi verilmesi ve bu yetkinin Bakanlık tarafından kullanılması ile artık avans kar payı dağıtımı mümkün kılınmıştır.

Yapılan düzenlemeler her ne kadar kar payı dağıtımını kolaylaştırsa da asıl yapılması gerekenin kar payı dağıtımını özendirici uygulamalar olması kanaatindeyiz. Nitekim şuan %15 oranında uygulanan ve 2006 öncesi %10 olan kar dağıtım stopajının, 2006 ve öncesinde uygulanan oranlara hatta daha düşük oranlara çekilmedikçe şirketlerin kar dağıtmakta istekli olacağını düşünmüyoruz. Zaten günümüzde şirketlerin mevcut kar payı dağıtım performansı bunun en büyük ispatlarından biridir.